رابطه 15 خرداد 42 با شرایط امروز و سیاست های راهبردی جمهوری اسلامی ایران
قیام 15 خرداد 42 و ابعاد و و یژگی های خاص آن به عنوان مبدا انقلاب اسلامی ایران در شرایط امروز و سیاست های راهبردی چه نقش و کاربردی می تواند داشته باشد ؟ این موضع در نشستی در سایت راهبرد ملی مورد بررسی قرار گرفت.
3 ژوئن 2017 08:41
دومین نشست با موضوع رابطه 15 خرداد 42 با شرایط امروز و سیاست های راهبردی جمهوری اسلامی ایران در سایت راهبرد ملی برگزار گردید .
جلسه با این سئوال شروع شد چرا رخداد 15 خرداد سال 1342 به عنوان نقطه عطف انقلاب اسلامی از سوی حضرت امام (ره) مطرح گردیده و اکنون این واقعه تاریخی چه تاثیرات راهبردی در سیاست های کلان جمهوری اسلامی ایران دارد؟
در ابتدا حاضرین به بیان نقطه نظرات خود در مورد ویژه گی های این رخداد تاریخی پرداخته و سپس در بخش دوم نشست به سه سئوال زیر از دیدگاه خود پاسخ دادند.
- آیا جنبش 15 خرداد 42 می تواند الگوی مناسبی برای تبیین سیاست های راهبردی جمهوری اسلامی در دهه 90باشد ؟
- کدامیک از اهداف مطرح در جنبش 15 خرداد اکنون در جمهوری اسلامی ببار نشسته وکدام یک هنوز نیاز به تلاش بیشتر برای دستیابی به آن دارد؟
- چه عواملی در شرایط کنونی می تواند انقلاب اسلامی را به عقب و به دوران سیاسی قبل از 15 خرداد برگرداند؟
خلاصه مباحث:
جناب آقای تبریزی : (محقق و تاریخ دان)
ساختاری که برای قیام 15 خرداد ترسیم می شود به این گونه است که در راس آن امام به عنوان مرجع تقلید و در یک ضلع روحانیت و حوزه های علمیه و هیئات مذهبی و جریانات فکری اعتقادی و ضلع دیگر مردم می باشد که این قیام از ابتدا برای اسلام و در راه قرآن بود.
بعد از رحلت آیت الله بروجردی آمریکا به دنبال تغییر و تحول در جامعه ایران شد. بلافاصله آمریکا برای تغییر و تحول ساختار فرهنگی نظامی و سیاسی ایران طرحی را به شاه ابلاغ کرد که در آن حذف قید قرآن و اسلام و سوگند به قرآن برای منتخبین مجلس و انتخاب کنندگان بود.
در مهر 1341 اعلم در تعطیلی مجلسین این طرح را اجرایی کرد تمامی علما و مراجع در مرحله ی اول علیه این لایحه قیام کردند و آذر 1341 دولت شاه به ظاهر عقب نشینی کرد و این لایحه را ملغی اعلام نمود ولی مجدد همین طرح به نام انقلاب شاه و ملت و اصلاحات ارضی مطرح شد که مجدداً با مخالفت برخی از روحانیت همراه گردید .
شاه در بهمن سال 41 اعلام رفراندوم کرد و علما و امام مخالفت کردند . در تاریخ 2 فروردین 1342 ساواک به مجلس آیت الله گلپایگانی حمله کرد و جمعی از روحانیون را به شهادت رسانده و جمعی دیگر را دستگیر کردند.
در این برهه از زمان رویارویی حکومت با مرجعیت و حوزه های علمیه و در نهایت با اسلام علنی شد .
سپس امام در محرم همان سال در فیضیه سخنرانی کردند و یک خط رویارویی بین حکومت و جریان اسلامی ترسیم شد.
امام در این سخنرانی سه سئوال را مطرح کردند : چرا نباید در مورد اسرائیل صحبت کنیم؟ دوم اینکه چرا نباید علیه شاه صحبت کنیم؟ و اینکه چرا نگوییم اسلام در خطر است؟ در صورتی که اسلام واقعی در خطر است.
در این زمان با توجه به علنی شدن رویارویی مرجعیت و حکومت برای اولین بار شاهد هستیم مرجعیت به زندان می افتد.
در اعتراض به زندانی شدن امام ، برخی علمای استان ها و شهرها به تهران مهاجرت و اقدام به تائید مرجعیت امام می کنند و با این اقدام، حکم اعدام امام به زندان و حبس تغییر می کند.
دومین طرح آمریکایی ها برای سلطه ی مطلق، مطرح کردن لایحه ی کاپیتالاسیون بود که در مرداد 1343در مجلس سنا به تصویب می رسد و با سخنرانی معترضانه امام، مجلس ، دولت و حکومت شاه غیر قانونی اعلام می شود و در 13 آبان قیام مردم ضد استعمار شکل می گیرد و در حقیقت در این نقطه زمینه ی تاسیس حکومت اسلامی مطرح می شد و همین مورد باعث تبعید امام می شود و امام نهایتا بحث ولایت فقیه و حکومت اسلامی را مطرح می کند که : اولا اسلام دین حکومت است، ثانیا اسلام حکومت می کند و ثالثا اسلام باید حکومت کند.
در این دوران احزاب و جریانات غیر اسلامی نه تنها همراهی نکردند که بر ضد آن هم صحبت کردند از جمله می توان به صحبت های رهبر جبهه ملی آقای الله یار صالح اشاره کرد که گفته این جریانات به ملت ارتباطی ندارد و همچنین حزب توده اعلام کرد که جریان ارتجاع علیه نوسازی و مدرنیسم حکومت قیام کردند و اینان از فئودال ها و زمین داران پول گرفتند . جریان جدید چپ که بعدها به چریک های فدایی خلق مشهور شدند این اقدامات را یک حرکت کور و بی رهبر مطرح کردند.
نتیجه و ره آوردی که از قیام 15 خرداد 42 بدست آمد و از صحبت های خود امام که در سخنرانی15 خرداد 1358 فرمودند استخراج شده است بدیل شرح است:
- مبارزه با اساس استبداد.
- مبارزه با استعمار
- حاکمیت اسلام
- حفظ حریم و حرمت و شأن جامعه ی اسلامی در برابر غرب و ایدئولوژی غربی و در برابر شرق و کمونیسم
- زمینه ی احیای فرهنگ اسلامی
- پدید آوردن زمینه های وحدت سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و حضور جامعه و مردم در مدیریت
یکی از متفکرین سوئیسی به نام احمد بویر در مورد امام این گونه سخن می گوید که: امام خمینی از گذشته آمد و در حال زندگی کرد ولی بیانگر و نماینگر آینده ی جامعه ی اسلامی شد.
جناب آقای قانعی :(محقق)
ده ویژگی و وجوه اشتراک برای قیام 15 خرداد با 22 بهمن 57 وجود دارد:
- اسلامی بودن حرکت 15 خرداد که به اعتراف همه ی کسانی که در این حوزه فعالیت داشتند اسلامی بودن قیام بر هیچ کس پوشیده نیست؛
- نقش اصلی را روحانیت و هیات های مذهبی ایفا کرده اند ؛
- ضد استبدادی بودن قیام؛
- ضد استعماری بودن آن؛
- مردمی بودن 15 خرداد که بحث بسیار مهمی می باشد؛
- غیر مسلحانه بودن ، مثل 22 بهمن که غیر مسلحانه بود و خود امام به هیچ عنوان موافق حرکات مسلحانه نبودند؛
- اشتراک خواسته های مردم که همه ی مردم استقرار نظام سیاسی اسلامی را مطالبه می کردند؛
- گستردگی ابعاد داخلی که به سرعت در تهران ، قم و نقاط مختلف کشور رواج پیدا کرد؛
- گستردگی در ابعاد خارجی که درکانون خبری و رسانه های فرانسه و کشورهای اروپایی قرار گرفت؛
- نمادها و شعارهای مردمی که کاملا اسلامی و دینی بود؛
چرا رژیم پهلوی در 15 خرداد امام را تحمل کرد اما در ماجرای اعتراض به لایحه کاپیتالاسیون در آبان 43 امام را به ترکیه تبعید نمود ؟
درس سیاسی که می توان از این موضوع گرفت این است که هر زمان آمریکا با استبداد داخلی کشور ها مواجهه می شود تحمل بیشتری دارد ولی هر زمان کشورها مبارزات به استعمار اشاره می کنند آمریکا تحملی ندارند .
در واقعه ی 15 خرداد اقشار مختلف مردم که ریشه های مذهبی داشتند از طیف هایی مثل طیب حاج رضایی تا آیت الله سعیدی و آیت الله غفاری و استاد مطهری آمدند پای کار که همین موضوع را می توانیم در زمان حال هم ببینیم زمانی که مقام معظم رهبری مردم را دعوت به انتخابات می کنند همه ی اقشار مردم پای کار می آیند و در دفاع از انقلاب، کشور، میهن ، قانون اساسی و… رای می دهند و این بسیار موضوع مهمی است .
به نظر می رسد اگر در جمهوری اسلامی ایران به این ده ویژگی توجه شود و مردم و مردم سالاری در سرلوحه ی کارها قرارگیرد انقلاب اسلامی ایران قرن ها سرپا خواهد بود و ما شاهد یک وحدت و انسجام قوی خواهیم بود.
آقای مرتضوی: (کارشناس علوم سیاسی)
قیام 15 خرداد چه پیامی و چه آموزه هایی برای زمان حال ما دارد؟ در قیام 15 خرداد موارد زیر اتفاق افتاد:
- با پیوند سه عنصر اسلام ، مردم و رهبری قیام 15 خرداد بوجود آمده است؛
- رهبری امام محور قرار گرفت و روحانیت اعلام موجودیت کرد (مرجعیت اسلام سیاسی )؛
- جریان مذهبی مبدا نهادسازی برای مبارزات در این برهه بود؛
- امام ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دینی مبارزه را سازماندهی کرد و آن ساختاری که در نهایت منجر به پیروزی انقلاب شد را سازماندهی نمود؛
- برای اولین بار یک حرکت نارضایتی اجتماعی با گرایش دینی نمایان شد؛
- این قیام مردمی یک حرکت اصلاحی اسلامی ضد استبداد و ضد استعمار بود که نقش آفرین اصلی آن، روحانیت بودند و مردم در آن زمان و در این حرکت علی رغم اینکه گرایش های مختلفی وجود داشت، رهبری امام را پذیرفتند.
- این قیام حرکتی مسالمت آمیز داشت، زیرا اگر این حرکت مسالمت آمیز نبود در همان ابتدا، قیام به نتیجه نمی رسید.
- در این قیام همه مردم در هدف، وحدت ایجاد کردند یعنی در اهدافی که داشتیم به وحدت رسیدیم و پراکندگی وجود نداشت. و همین موجب شد نهضت فراگیر شود.
دلایل شکل گیری 15 خرداد :
- ظلم و ستم و استبداد و فساد هیئت حاکمه؛
- اسلام زدایی و کمرنگ شدن دین از جامعه ودور شدن از سیاست ؛
- طرح های آمریکایی (کاپیتولاسیون، لایحه انجمن های ایالتی ولایتی و…)؛
- ضد استکباری و ضد استعماری بودن قیام و وابستگی رژیم به قدرت های استکباری و استعماری؛
- آگاهی و بصیرت مردم ، حوزه علمیه و روحانیت؛
- قاطعیت ، القا ناپذیری و نفوذ ناپذیری امام خمینی؛
- معنویت گرایی و تکلیف گرایی مردم؛
حضرت امام در بخشی از وصیت نامه به رمز پیروزی و بقای انقلاب اشاره می کنند و می فرمایند همان چیزی که رمز پیروزی انقلاب بود، همان نیز رمز بقای انقلاب است و اشاره می کنند که اسلام ، مردم ، ایمان و اعتقاد مردم به اسلام و رهبری رمز پیروزی انقلاب است و رمز بقای انقلاب بیشتر از این نیست که وحدت اجتماع و مردم حول اسلام و رهبری است .
در زمان حال هم باید این هم افزایی را در کشور ایجاد کنیم و می بینیم که دور شدن از محوریت رهبری یک بخشی از چالش های ما در پدیده های داخلی و روابط خارجی است و دور شدن مردم از مبانی دینی یعنی معنویت گرایی و تکلیف گرایی و باورهایی که باعث پیروزی انقلاب شد و در سه دهه استمرار پیدا کرده است در زمان حال بخشی از جامعه از این مولفه ها دور شده است و هم افزایی همکاری و هماهنگی کافی در بین نیروهای سیاسی مشاهده نمی شود.
آقای مجید بهمنی:(کارشناس علوم سیاسی)
مناسبت های ملی دارای یکسری آسیب پذیری ها هستند و آن هم داشتن نگاه افراطی صفر و صدی است به این مناسبت ها است. این مناسبت ها هم از سوی دوستان اسیب پذیر می شوند و هم از سوی مخالفان تهدید می گردند . به لحاظ تاریخی رخداد 15 خرداد را در جهت اثبات قضیه صفر و صدی دیده ایم و اما در جهت نظرات مخالفان کمتر بدان پرداخته شده و فقط بدان اشاره گردیده است.
به لحاظ نظری مشکلی که وجود دارد این است که قضیه 15 خرداد را بیشتر یک قیام و یک رخداد تاریخی می دانیم و به نظر من این موضوع یک ظلم و اجحاف است به 15 خرداد . بخصوص در علم علوم سیاسی در مبحث اندیشه های سیاسی در قرن بیستم رخداد 15 خرداد را بیشتر یک قیام و حرکت تاریخی دیده شده است در صورتی که یک جنبش فکری بود. من این رخداد را فراتر از یک قیام و نهضت می بینم. در تحولات اجتماعی ، هر جنبشی دارای ایدئولوژی – رهبری و مردم می باشد و برای موفقیت نیاز به پایه چهارم دارد و آن مساعد بودن شرایط زمان و مکان است .
زمان و مکان در یک جنبش فکری خیلی مهم است و 15 خرداد دارای این شرایط بود. این جنبش در مقطعی اتفاق افتاد که استعمار و استبداد در اوج خودش بود . قبلا هم در قیام های ملت ایران، عنصر مردم و ایدئولوژی و رهبری بوده است، و حضور مرجعیت در قیام ها داشتیم مثل مشروطه ، ملی شدن نفت، هم روحانیت مطرح بود، هم اسلام مطرح بود و هم مردم بودند اما هیچ جنبش فکری ظهور پیدا نکرد چرا که شرایط زمانی و مکانی خودش تحقق پیدا نکرده بود، اما در 15 خرداد این اتفاق افتاد ، یعنی زمان و مکان در جای خودش قرار داشت زیرا مرجعیت در مهد خودش بود، مرجعیت در قم توانسته بود با کوشش های ایت الله بروجردی و در حوزه علمیه جا بیافتد و محوریت از نجف به قم انتقال داده شده بود و ام القرای مسلمین شکل گرفته بود و این خودش خیلی مهم بود و زمانش هم مطرح کردم، استبداد در اوج خودش بود، شاه یکه تاز میدان شده بود و مرجعیت زنده ایی حاضر نبود، ایت الله بروجردی فوت کرده و کسی نبود جلویش بایستد و ایت الله کاشانی هم در سال 40 فوت کرده بود و رقیب سیاسی هم وجود نداشت به این لحاظ استبداد در اوج خودش قرار داشت. متاسفانه بحث زمان و مکان در جنبش 15 خرداد خیلی مطرح نمی شود . لذا این چهار پایه اصل تحول اجتماعی در 15 خرداد بوده است که ما باید آن را به جنبش فکری 15 خرداد تعبیر کنیم .
ضرورت طرح این موضوع هم که چرا ما جنبش 15 خرداد را یک جنبش فکری می دانیم برای این است که نسل چهارم ما در شرایط فعلی بداند انقلاب اسلامی دارای یک پایه و اساس و بنیاد اساسی است و صرفا یک رخداد و حادثه در 15 خرداد یا یک قیام مردمی نبوده است بلکه اگر می گوئیم اسلام ، روحانیت و مرجعیت برای چی داریم می گوئیم زیرا این انقلاب و تحول، از یک جنبش فکری با محوریت اسلام نشأت گرفته است و نه صرفا یک رخداد تاریخی .
ما هیچ کرسی درسی در دانشگاه ها در خصوص جنبش 15 خرداد نداریم و این خلا هست که مطرح می شود ایکاش شورای عالی انقلاب فرهنگی روی این مسئله کار می کرد و برای نسل چهارم ما یک کرسی درسی 15 خرداد در دانشگاه ها می گذاشت .
قسمت دوم نشست:
در قسمت دوم نشست دوستان در خصوص پاسخ به سه سئوال نظرات و دیدگاه های خود را ایراد کردند :
آقای مجتبی قانعی: (محقق)
در خصوص سئوال اول : به نظر من واقع 15 خرداد اصلا یک الگوی مناسبی برای تبیین اوضاع امروز ما نیست . چون همه چیز برعکس شده است . آن زمان روحانیت پای کار نبود ولی الان هست . آن زمان رهبر ما دینی نبود ولی الان هست . اعتراضاتی که آن زمان شد برای آب و برق و گاز نبود. مردم ورامین برای دفاع از حرمت اسلام اعتراض کردند نه روحانیت، حتی من می گویم چون امام می گفت اسلام در خطر هست مردم به خاطر اسلام گرایی و با یک رهبری دینی که انهم حضرت امام بود قیام کردند.
در خصوص سئوال دوم اهداف 15 خرداد الان ببار نشسته است . حتی خیلی هم جلوتر رفته ایم و ایران به عنوان پیشتاز مبارزه با استعمار جهانی مشهور است .روند تحولات و اتفاقاتی که در منطقه درحال وقوع است و حرکاتی که قدرت های استکباری از خود نشان می دهند بیانگر این است که تاب و تحمل کشوری مثل ایران را ندارند. من می خواهم بگویم از مصادیق شعارهای 15 خرداد هم خیلی جلوتر رفته ایم.
اما سئوال سوم که چه عواملی انقلاب اسلامی را به عقب می برد؛ خیلی مهم است و مهمترین قسمت همین سئوال سوم است . ما اگر به مردم سالاری دینی توجه نکنیم تقریبا به یکی از اهداف و اضلاع انقلاب اسلامی نرسیده ایم، نباید بگذاریم به مردم سالاری دینی خدشه وارد شود. انهم با یک صحه صدر خیلی زیاد. ما نباید برای مردم کشورمان خط و خطوط زیاد معین کنیم .اگر ما به این شاخصه مردم سالاری دینی توجه کنیم و همه مردم بیایند در صحنه، این همان اهداف 15 خرداد است.
باید توجه داشت 15حرکت خرداد در سال 42 به صورت عام در کل ایران به لحاظ جغرافیایی منتشر نشد، همه شهرها مطلع نبودند و خبرش نرسید بدین لحاظ امام آسیب شناسی 15 خرداد کرد و بر همین اساس زمانی که امام تبعید بودند جریانی را سازمان دهی کردند تا در تمام استان ها یک نماینده داشته باشند از این رو شروع به اموزش و نهاد سازی کردند و شاهد هستیم از ان تاریخ به بعد در هر شهری یک امام کوچک حضور داشت و این همان تجربه ایی بود که امام از 15 خرداد گرفتند .
اتفاقی که انزمان افتاد و امام بهش توجه کرد و الان هم دارد اتفاق می افتد سست شدن پایه های ایمان مردم است شاید بتوان گفت الان این یک پدیده جهانی است، فضای مجازی و اینترنت و… در خانواده ها منجر به تغییر ذائقه های دینی مردم در سبک زندگی شده و حتی رسانه ملی هم همسو شده و بعضا می بینیم در سریال های ایرانی صدا و سیما هم کمتر دیده میشود وحذف نمادهای مذهبی محسوس است . در این بعد اگر توجه بیشتر بکنیم می بینیم تهاجم فرهنگی اثر گذارشده است .
باید آسیب شناسی کنیم زیرا انتظار نبود در بدنه حکومت اسلامی اختلاس و دزدی و خیانت ببینیم. زمانی خودکار بیت المال ، غذای بیت المال ، ماشین بیت المال تفکیک می شد، اما الان اینان عادی شده است و اختلاس ها در همه دستگاه ها هست . پس در ابعاد اخلاقی عقب نشینی کرده ایم و دستاوردها را نتوانستیم حفظ کنیم بخصوص از لحاظ مالی که مهمتر از اخلاقی هست .
از لحاظ سیاسی نقطه قوت اگر بخواهیم یک الگو بگیریم از 15 خرداد خیلی پیشرفت کرده ایم و شعار نه شرقی و نه غربی را توانسته ایم پیاده کنیم و یک الگوی جهانی باشیم .
قاسم تبریزی: (محقق و تاریخ دان)
سئوال اول : به لحاظ محتوا جواب بله است 15 خرداد الگوی مناسبی هست ولی اگر به لحاظ شکلی مطرح کنیم جواب خیر هست . به این معنا که قیام 15 خرداد الگو بشود بر علیه حاکمیت ؟ ما امروز خودمان حاکمیت داریم . پس الگو بودن از این باب معنا ندارد.
اما به لحاظ محتوا ما در 15خرداد هدف و رسالت و مقصد داریم و آن هم اسلام و حاکمیت اسلام و دفاع از اسلام ، دفاع از روحانیت و دفاع از مردم بود، بنابراین 15 خرداد تعطیل بردار نیست ولی باید بین شکل و محتوای 15 خرداد یک تفاوت برقرار کنیم. محتوا را باید نگاه کنیم که دفاع از دین و مبادی دین بود. این دفاع همیشه جاری و ساری هست .
اما در مورد سئوال دوم: کدام یک از اهداف 15 خرداد در جمهوری اسلامی تحقق یافته است؟ در پاسخ باید گفت : یکی حاکمیت اسلام بود به اینکه نه شرقی باشه و نه غربی . این معنا عملاً انجام شده است . این معنا در همه اجزای مملکت یعنی وحدت ملی ، اقتدار ملی ، فرهنگ ملی صورت گرفته است، اما آنچه معضل وجود دارد عدم حاکمیت قانون است . 15 خرداد برای حاکمیت قانون اسلام بود. حضرت امام می گوید: ما در 15 خرداد قیام کردیم تا قانون اسلام حاکم بشود حتی به دولت موقت ایشان عتاب و خطاب می کند: اگر قانون اسلام را الان نخواهیم اجرا کنیم پس چه زمان می خواهیم اجرا کنیم . متاسفانه ما قانون گرایی و حاکمیت قانون را انچه شایسته حاکمیت اسلامی است تاکنون عمل نکرده ایم. از بالا تا پایین قانون گریزی، قانون ستیزی، وجود دارد و عبور از قانون به عنوان معضل اصلی امروز ما مشاهده می شود . بنابراین یکی از اهداف 15 خرداد که حاکمیت قانون بود می بینیم خدشه دار شده است .
و اما در خصوص سئوال سوم که پرسیده شد چه عواملی می تواند انقلاب را به عقب برگرداند ؟ پاسخ کوتاه آن بازگشت به ارتجاع هست . مبارزه ما چه بود؟ و چه می خواستیم؟ مبارزه با استبداد یکی از آن بود. استبداد انواع مختلف دارد . دانشگاه امروز ما اجازه طرح مسائل اسلامی را نمی دهد. استبداد فقط حکومت نیست. مطبوعات ما نوعی استبداد دارند. نوعی خودسری های مدیران را ببینید. حتی فراش مدرسه هنوز روحیه استبدادی دارد. اخلاق استبدادی تا وجود داشته باشد ما به اهداف 15 خرداد نمی رسیم.
از لحاظ حکومتی ما الان مردم سالاری داریم و شعارمان این هست و در انتخابات داریم نشان می دهیم اما این تفکر و اخلاق وجود دارد که من می خواهم اینکار بکنم. من وجود ندارد. من بیایم قانون عمل کنم . وزیری می گوید من کاری به گذشته ندارم . این غلط است باید بگوید من به قانون عمل می کنم و اگر اشکالی در قانون وجود دارد از طریق لایحه و طرح در مجلس مشکل قانون را حل کنیم .
بعد از قانون موضوع بعدی عدم اجرای عدالت اجتماعی هست. در 15 خرداد هدف ما عدالت اجتماعی منطبق با قران و اسلام بود و اصلا قیام پیامبران و رسل برای اقامه قسط هست. از حضرت امام سئوال می شود: آیا حکومتتان مثل قدافی یا عربستان سعودی هست ؟ ایشان می گوید: نه ، حکومت ما مثل حکومت پیامبر و حضرت امیر است. حکومت حضرت امیر عدالت اجتماعی است . اشاره شد اگر تساهل هست باید در مسائل اخلاقی و در حقوق فردی باشد اما اینجا که حق مردم هست و عدالت اجتماعی هست تساهل معنا ندارد و باید عمل شود
شهید مطهری در کتاب پیرامون انقلاب اسلامی اشاره می کند: خدمت اقا گفتم: اگر نتوان در این انقلاب قانون را پیاده کنیم بقای انقلاب تضمین ندارد و دوم اینکه اگر نتوانیم عدالت اجتماعی را پیاده کنیم جامعه در جای دیگری غیر از اسلام به دنبال عدالت اجتماعی خواهد رفت.
موضوع سوم ، عدم توجه به اسلام است. اسلام به عنوان یک ایدئولوژی، اسلام به عنوان یک فرهنگ و تمدن و اسلام به عنوان یک سیستم حکومتی؛ از اهداف 15 خرداد است و فرهنگ اسلامی؛ انسان ساز است. فرهنگ اسلامی را باید احیا و بازسازی کرد و نسل جوان را تغذیه نمود . وقتی در جامعه نسبت به مبانی اسلام هنوز سئوال است معلومه ما نسبت به اهداف 15 خرداد عقب هستیم . قبلا که حکومت نداشتیم بیشترین شعار ما ایدئولوژی بود . علمای ما در حد توان خود مجری اسلام بودند. اما الان که دارای حکومت هستیم نسل جدید اگر در مخالفت با اسلام از یک روحانی ، وزیر و یک پاسدار و … ایرادی ببیند این یعنی ما به اهداف 15 خرداد نرسیده ایم.
از دیگر اهداف 15 خرداد وحدت جامعه حول رهبری بود که گفته شد امام در همه شهرها نماینده داشت این مسئله باعث وحدت بود و این وحدت در هئیت های مذهبی و دسته های مذهبی هم بود. البته استثنا و اختلاف هم وجود داشت . ان استثنا ، یا منتقد انقلاب بود یا خود را منقطع از انقلاب می دانست و یک جریان روشنفکری بود . اما جریان 15 خرداد و ادامه ان وحدت بود. امروز در مواردی ما شاهد تفرقه هایی هستیم این یعنی 15 خرداد به ان اهداف نرسیده است . اگر می خواهیم به ان اهداف برسیم باید وحدت را حفظ کنیم وحدت حول اسلام – رهبری و قانون اساسی و من بگویم رهبری ولی قانون را بشکنم ، قانون شکنی هم خلاف قانون است هم خلاف شرع هست.
موضوع دیگر گسترش و توسعه احزاب و گروه های ضد دینی هست. قبلا دینی بود، الان رشد جریانات ضد دینی هست. این جریانات قبلا اسم داشت مثل خلق مسلمان، جبهه ملی و غیره ولی الان بی اسم است که احزاب و گروه ها ضد دینی هستند .
موضوع بعدی دراین رابطه مبارزه با استعمار بود. استعمار بالقوه و بالفعل در جهان وجود دارد. استعمار اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و رسانه ایی که اختیارات را حتی از خانواده ها هم می گیرد. مضافا که در منطقه استعمار با اسلام و صدور اسلام و انقلاب اسلامی می جنگد. هر گونه کوتاه امدن از این نوع مبارزه یعنی ما به اهداف 15 خرداد نمی رسیم به هر مقدار در مبارزه با استعمار محکم باشیم، داریم 15 خرداد را عمل می کنیم .
جمع بندی:
15 خرداد ماحصل اتحاد و جمع شدن عواملی همچون ایدئولوژی ناب اسلامی – جمع شدن رهبری واحد در روحانیت و مرجعیت – حضور فعال مردم در صحنه سیاست و سازماندهی و ساماندهی نهادهای مذهبی مردمی در امر مبارزه توسط امام و روحانیت و مهیا شدن و تحقق این عوامل در شرایط زمانی و مکانی مناسب بود . ما در جمهوری اسلامی به برخی اهداف و راهبردهای کلان 15 خرداد از جمله تحقق شعار نه شرقی و نه غربی ، صدور انقلاب اسلامی و مبارزه و انسداد استبداد ستم شاهی و نفی استعمار غرب رسیده ایم اما در برخی از اهداف از جمله در مبارزه با قانون شکنی ، مبارزه با سلطه استعمار فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی و استبداد فردی و مدیریتی هنوز نیاز به تلاش بیشتر داشته و باید در این رابطه آسیب شناسی انقلاب اسلامی انجام گیرد . و اگر در سیاست های کلان جمهوری اسلامی در دهه 90 به موضوع فرهنگ جامعه و عدم تحقق عدالت اجتماعی، توجه کافی به عمل نیاوریم از سیاست های راهبردی نظام فاصله گرفته و در نتیجه از اهداف و آرمان های 15 خرداد دور شده ایم.
با سلام ..نشست خوبی بود استفاده کردیم..من اعتقاد دارم 15 خرداد با اهداف نجات اسلام و ساری و جاری نمودن حکومت اسلامی در ایران کلید خورد تا نهایتا پیروز شد و ادامه ان اتفاقات دهه 60 تا کنون شاهدیم .الان نظام فکر میکنه اسلام در ایران در حال حکومت کردنه و 15 خرداد به اهدافش رسیده و باید اسلام ناب را برون مرزی کنیم به هر قیمتی و هر طریقی که در واقع گسترش دامنه جغرافیایی و نفوذ در کشورهای مسلمان هست ..یعنی کاری که پیامبر ص بعد از فتح مکه و پایدار نمودن حکومت اسلامی در شبه جزیره عربستان نمود و نهایتا خلفایی چون عمر انجام دادن وغیره اما من میخام بگم اهداف 15 خرداد بعد از فوت امام و بخصوص در دهه 80 و بویژه 90 موفق نبوده بدلایل زیادی از جمله فاصله گرفتن 2 جریان فکری چپ و راست با اهداف متفاوت و ….. باعث شده در داخل مسایلی پیش اید که عدم توفیقاتی در پی داشته که اساتید گروه کاملا اشراف دارند و اگر این روند ادامه داشته باشد 15 خرداد در اینده مانند سایر قیام ها یا جنبش های فکری کمرنگ خواهد شد ..باید هم پذیرفت توسعه طلبی در مرام اسلام نیست و ما باید بفکر اصلاح سیاست ها باشیم بنظرم سیاست های فعلی از اهداف 15 خردا د فاصله گرفته ..اصلاح مهمه و لجاجت ره بجایی نمیبره