رونق تولید: چالش ها، راهکارها
رونق توليد به معنی واقعی یعنی تحقق كارآمدي و بازدهی مؤثر عوامل توليد، عواملي همچون فن‌آوري پيشرفته، به‌كارگيري نيروي انساني ماهر و كارآمدي سازمان، مديريت و منابع مالي كه در خدمت توليد است. در شرايط فعلي كه کشورمان با تحريم هاي ناجوانمردانه مواجه است تولید مهمترین راه خروج از مشكلات اقتصادي کشور خواهد بود. مقاله پیش رو به موضوع رونق تولید می پردازد.
3 دسامبر 2019 13:24
رونق تولید چالش ها راهکارها
مقدمه
در شرایطی که کشور ما با تحریم و فشارهای شدید اقتصادی دشمنان مواجه است هیچ عاملی همچون پرداختن به مساله رونق تولید نمی تواند از پویایی اقتصاد ملی محافظت کند. رونق تولید در یک نگاه کلی به معنای به کار افتادن چرخه تولید کشور در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، فناوری و سایر حوزه هاست و علاوه بر تأمین نیازهای مردم در داخل، موجب ایجاد فرصت‌های شغلی جدید می‌شود. در مقابل اگر جریان تولید در کشور رونق نداشته باشد، پای واردات بی رویه به میان می‌آید که نتیجه‌ای جز خروج ذخایر ارزی، کاهش فرصت‌های شغلی و وابستگی اقتصادی ندارد، به این ترتیب شرایطی فراهم می‌شود که دشمنان از طریق آن بتوانند فضای اقتصادی کشور را تحت فشار قرار دهند. در این نوشتار ضمن اشاره به موانع موجود در سر راه تولید ،ضرورت رونق تولید، و آثار آن در اقتصاد ملی مورد بحث و در پایان پبشنهاداتی در این زمینه ارائه خواهد گردید.
رونق تولید چالش ها راهکارها
الف موانع تولید
اقتصاد کشور ما به‌رغم بزرگی و پتانسیل بالایی که دارد در زمینه تولید آسیب‌پذیر و شکننده است و شاید اصلی‌ترین دلیل آسیب‌پذیری اقتصاد ما ضعف تولید باشد. این در حالیست که تاریخ پیشرفت و توسعه کشورها در حقیقت بازتاب و انعکاس تولید و در واقع تولید، شاه‌کلید پیشرفت و آسیب‌ناپذیری در اقتصاد جهانی و موج‌شکنی محکم در برابر سیل رقابت‌ها، تهدیدها و کارشکنی‌هاست. ضعف تولید یکی از مهمترین دلائلی است که کشور ما را با داشتن چنین مزیت‌های اقتصادی، گاها در شرایط خاص اقتصادی دچار تلاطم می نماید. ضعف تولید بدون‌شک معلول موانعی است که بر سر راه تولید قرار دارد. در این قسمت به برخی ازاین‌موانع اشاره خواهیم‌کرد.
۱– سنتی‌بودن شیوه تولید
یکی از موانع اصلی تولید در کشور ما سنتی‌بودن شیوه تولید است که باعث پایین بودن بهره‌وری و ارزش افزوده بخش تولید در کشور گردیده. لذا یکی از گام‌های اساسی در این زمینه، نوسازی تولید است؛ این نوسازی صرفا به ماشین‌آلات محدود نمی‌شود بلکه باید در کلیت ساختار تولید اعم از منابع انسانی، تحقیق و توسعه، سازوکارهای مالی، شیوه‌های مدیریتی، شبکه توزیع و… به‌طور توامان تغییراتی انجام شود. درحقیقت رونق تولید را نباید تنها مترادف با تخصیص اعتبار به بخش تولید دانست، بلکه باید نگاهی کلی به آن داشت.
۲- عدم وجود سهولت در کسب‌وکار و تولید،
مانع دیگر رونق تولید در کشور ما است. از جمله وجود قواعد و مقررات دست‌و‌پاگیر بروکراسی پیچیده وعدم‌هماهنگی و یکپارچگی.
۳– صادرات محور نبودن
یکی دیگر از موانع سر راه تولید، صادرات محور نبودن تولیدات است. صادرات، محرک رشد اقتصادی و پیشران توسعه است از آنجا که صادرات محور بودن، باعث می‌شود کشور به عرصه تجارت و رقابت جهانی راه پیدا کند. لذا تولید در کشور ما نیازمند رویکرد صادرات‌محوری و رهایی از زیر چتر نفت است.
۴– عدم شفافیت و فساد اقتصادی
مانع دیگر بر سر راه تولید در کشور ما فقدان شفافیت و وجود فساد اقتصادی، است، فساد با کاهش سرمایه‌گذاری اقتصادی و انحراف بازار، مانع رقابتی‌شدن بازار شده و این امر، ناکارآمدی و ناکارایی اقتصاد را به‌دنبال دارد. به این ترتیب، هزینه فعالیت‌های اقتصادی افزایش یافته و نابرابری درآمدی گسترش می‌یابد. رابطه میان فساد و رشد اقتصادی پیچیده است؛ در تئوری‌های اقتصادی، فساد از طرق مختلفی منجر به کاهش رشد اقتصادی می‌شود. ازجمله فساد منجر به عدم تشویق سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی می‌شود، فساد به انحراف سرمایه‌های عمومی برای مقاصد شخصی منجر شده و فعالیت‌های رانت‌جویانه را گسترش می‌دهد،. فساد استعدادها را از فعالیت‌های مولد به فعالیت‌های غیرمولد سوق می‌دهد و این امر باعث اقبال به فعالیت‌های سوداگرانه، دلالی و بی‌تفاوتی نسبت به امر تولید در کشور می گردد.
رونق تولید چالش ها راهکارها
ب– رونق تولید: آثار
آثار مثبت مترتب بر رونق تولید، اهمیت و ضرورت تحقق آن را در شرایط فعلی کشور مشخص می نماید. لذا در این قسمت به برخی از مهمترین آثار رونق تولید در کشور اشاره می نمائیم
۱–جلوگیری از جهش نر خ بیکاری و عمیق‌تر شدن رکود تورمی در اقتصاد کشور.
۲–افزایش یا ثبات سهم درآمدهای مالیاتی در بودجه عمومی
در شرایط تحریم که دولت در کسب درآمدهای نفتی با محدودیت مواجه است یکی از راه کارهای اساسی افزایش یا ثبات سهم درآمدها در بودجه عمومی از طریق وصول مالیات است.
۳– پوشش هزینه ها و حفظ حاشیه سود
فراهم کردن امکان پوشش هزینه‌ها و حفظ حاشیه سود برای بنگاه‌های کشور و جلوگیری از خطر تعطیلی آن ها یکی دیگر از آثار رونق تولید است.
۴– انعطاف پذیری سیاست های اقتصادی
تقویت انعطاف‌پذیری سیاست‌های اقتصادی دولت در جهت کنترل تبعات ناشی از مشکلات ساختاری اقتصادی کشور نظیر رشد بالای حجم نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی در شرایط تحریم‌های کنونی
۵– تامین امنیت غذایی
تأمین امنیت غذایی، مهمترین ثمره تحقق رونق تولید دربخش کشاورزی است که موجب خنثی شدن تحریم‌های دشمن در این حوزه می‌شود.
۶ –تقویت ارزش پول ملی
رونق یافتن تولید ملی در اثر حمایت مردم و مسئولان، موجب هدایت نقدینگی موجود به سمت بخش تولید و نهایتا با کنترل تورم، ارزش پول ملی را تقویت می‌کند. به این صورت که وقتی تولید ملی رونق بگیرد، مزیت‌های سرمایه گذاری در آن تقویت شده و از حجم پول‌هایی که به سمت بازار طلا، ارز و مسکن می‌رود، کاسته می‌شود که این موضوع عاملی برای کنترل تورم و تقویت ارزش پول ملی است. علاوه بر این با رونق یافتن تولید ملی، دیگر نیازی به وارد کردن کالاهای مورد نیاز کشور از خارج نیست و ذخایر ارزی حفظ می‌شود که این اتفاق هم موجب بالا رفتن ارزش پول ملی خواهد شد.
۷- عرضه کالا و کاهش قیمت
افزایش عرضه کالا در بازار و کاهش قیمت محصولات مورد نیاز مردم
رونق تولید چالش ها راهکارها
ج – راهکارها
تحقق رونق تولید مستلزم تعیین راهبردها و راه‌کارهایی است که امکان اجرای آن را فراهم سازد. اگر چه بخش عمده راهبردها، در اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های کلی طرح اقتصاد مقاومتی ارائه شده است، اما چند راهکار اجرایی پیشنهاد می‌گردد
۱- سیاستگذاری هوشمندانه ضرورتی برای تحقق رونق تولید
۲– بستر سازی لازم برای ورود نیروی کار ماهر و تحصیل کرده ( به عنوان یکی از ارکان مهم رونق تولید و اقتصاد) به چرخه تولید در کشور به عنوان یک اولویت
۳– هدایت نقدینگی به سمت تولید، سرمایه و نقدینگی فراوان در دست مردم عاملی تعیین کننده در ایجاد تورم و یا رونق در کشور است . اگر سرمایه و نقدینگی موجود درجامعه به سمت تولید سوق داده شود، این نقدینگی موجب تحول اقتصادی در کشور می‌شود .لذا یکی از ضرورت‌های رونق اقتصادی، هدایت این نقدینگی به سمت تولید است.
۴– مقابله جدي با قاچاق كالا به عنوان مهم ترين تهديد براي رونق فعاليت‌هاي اقتصادي است.
۵- ساماندهی واردات و صادرات و جلوگیری جدی و عملی از واردات کالاهای غیرضروری و دارای تولید مشابه داخلی و استفاده از سایر روش‌های ترغیبی و تشویقی برای ایجاد رقابت سازنده در بخش تولید
۶– فراهم آوردن زمينه هاي حضور و بالندگي بخش خصوصي در فعاليت هاي اقتصادي
۷– اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از خام فروشی نفت و سایر منابع معدنی و تبدیل آنها به مواد ثانویه و نهایی با اولویت استخراج و صادرات مخازن نفت و گاز مشترک واقع در مرزهای کشور
۸– موضوع قوانین مالیاتی و تأمین اجتماعی باید مورد توجه قرار گرفته و حتی الامکان تسهیلاتی در خصوص بدهی‌ها و جرایم مالیاتی واحدهای تولیدی در شرایط تحریم اقتصادی در نظر گرفته شود
۹– حذف بروکراسی زائد اداری در حمایت از تولیدکنندگان ضروری است
۱۰– در شرایط جنگ اقتصادی قوانین و مقررات گذشته کار ساز نیست و باید با یک نگرش، ایده و روحیه جدید قانون برای تأمین به موقع تسهیلات و نقدینگی واحدهای تولیدی تغییر یابد
۱۱– حذف و یا کاهش سود بانکی و همچنین استمهال تسهیلات اعطایی به صنایع نوپای تولیدی و کارآفرین تا زمانی که از استحکام قدرت رقابتی لازم برخوردار شوند
۱۲– شناسایی نیروهای درونزا و سایر ظرفیت‌های موجود و قابل دسترس (اعم از مادی و معنوی) در عرصه‌های مختلف با مشارکت همه دستگاه‌ها و اولویت‌گذاری و استفاده بهینه از توان آنها
۱۳– شناسایی نخبگان و متخصصین گمنام و یا شناخته شده در همه بخش‌ها و موضوعات و سازماندهی و بکارگیری عملی آنها در بخش‌های مختلف تولید
۱۴– استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیاد
«فناوری» در واقع سومین رکن رونق تولید و اقتصاد است و لذا استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیاد در این زمینه ضروری است. رونق تولید به طور قطع با فناوری‌های قدیمی و فاصله دار از فضای رقابتی روز دنیا محقق نمی‌شود به همین دلیل باید از شرکت‌های دانش بنیان در راستای به روز رسانی فناوری‌های سنتی موجود در صنایع کشور بهره برد. در واقع رونق تولید آن‌گاه به سرانجام می‌رسد که همه ارکان، اقتصاد مقاومتی و مدیریت جهادی را باور کرده و به منصه ظهور برسانند.
رونق تولید چالش ها راهکارها
جمع بندی
تحقق رونق تولید عامل اصلی حل مشکلات اقتصادی کشور است و باور به آن بایستی در میان مردم و مسئولان بیش از پیش تقویت شود. بررسی مسیر پیشرفت اقتصادی کشورهای صنعتی و مطرح جهان نشانگر نقش مهم رونق تولید ملی در این عرصه است. لذا در کشور ما نیز حمایت همه ارکان رسمی نظام از رونق تولید و همچنین مشارکت فعال مردم با خرید کالاهای ایرانی، می‌تواند اقتصاد ملی را در مدت زمان کوتاهی متحول کرده و دستاوردهای بسیاری از جمله در بحث کاهش میزان بیکاری به دنبال داشته باشد. در این رابطه قابل ذکر است که سرمایه، نیروی کار و فناوری سه رکن رونق تولید است که لازمه کنار هم قرار گرفتن آنها سیاست گذاری هوشمندانه است. باید باور داشته باشیم که رونق تولید با تکیه بر توان داخلی میسر می‌شود. در واقع در سایه همکاری و هماهنگی همه دستگا‌ه هاي اجرايي و استفاده از تمام امكانات و پتانسيل‌هاي داخلي می توانیم رونق اقتصادي در كشور را شاهد باشيم. در این خصوص به منظور دستیابی به استراتژی کلان ترسیم شده برای رونق تولید در کنار ایجاد تغییرات لازم در قوانین و حمایت همه جانبه و بدون موازی کاری دستگاه‌های اجرایی به حمایت و همراهی مردم نیاز خواهیم داشت .
دکتر امیرحسین طاهری
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی