“آتش به اختیار” در کوره تعبیرها و تفسیرهای ناروا
این یادداشت با محور قرار دادن فعالیت های جهادی دانشجویان در عرصه های فرهنگی به تشریح فرمان اتش به اختیار توسط دانشجویان در محیط های فرهنگی که در مورخه 17/3/96 در بیانات مقام معظم رهبری خطاب به دانشجویان ایراد شده است، می پردازد .
20 ژوئن 2017 08:09
مقام معظم رهبری به سنت همه ساله در ایام ماه مبارک رمضان یکی از محوریترین دیدارهای خود را برای سخنان و نقدها و تحلیلهای دانشجویان قرار میدهند، ایشان با دقت نظر، دیدگاه و تحلیل تشکیلاتی جریان دانشجویی را میشنوند، یادداشت میکنند و پیرامون مسائل مطرح شده نقطه نظرات خود را بیان میکنند.امسال چند نکته در صحبتهای رهبری محوری بود :
نکته اول مورد توجه ایشان، بحث انتخابات و حضور و مشارکت جدی مردم پای صندوقهای رای بود،که فرمودند صندوق رای خیلی مهم است و نباید آن را دست کم گرفت و اعلام کردند هر اندازه مشارکت در انتخابات افزایش پیدا کند و مردم پای صندوق آرا بیایند، موجب عزت و اعتماد به نفس ملی و تقویت جایگاه جمهوری اسلامی از لحاظ جمهوریت و همچنین از بعد اسلامیت در عرصه بین المللی و باعث ثبات داخلی می شود و این فراز برجسته کمتر در افکار عمومی مورد توجه قرار گرفت.مقام معظم رهبری رعایت و صیانت از آراء مردمی راامانتی دانستند که در اختیار دولت و نظام است وبرای تبیین امنیت رای مردم، آن را به حق الناس تعبیر کردند.
فراز دیگر از صحبتهای رهبری در دیدار اخیر با دانشجویان این بود که ، باید رویکردهای انتقادی و آرمان گرایانه دانشجویان حفظ شود.لذا به چند فراز از جمله وفاداری به آرمان های دانشجویی به ویژه علم، عدالت خواهی، آزاد اندیشی و آزادی خواهی اشاره و فرمودند دانشجویان باید به این آرمانها متعهد و حساس باشند.مقام معظم رهبری دانشجویان را مظهر این دو ویژگی، شهامت و سرعت عمل که به بحث شهامت نفس ، نیروی جوانی و سرعت عمل در تحقق ایدهها ، دانستند.
توجه به جوشش، آرمان گرایی و آرمان خواهی دانشجویان موضوع دیگری بود که رهبری در دیدار اخیر با دانشجویان مطرح کردند .موضوع “آتش به اختیار” که در فضای مجازی کشور مورد تعبیرها و تفسیرهای ناروا قرار گرفت در این منظومه شاید بتواند خود را تعریف کند.
مقام معظم رهبری در این جلسه به دانشجویان فرمودند: من به همه هستههای فکری و عملی جهادی، فکری و فرهنگی در سراسر کشور مرتب میگویم هر کدام مستقل کار کنید و به عبارت آتش به اختیار اشاره کردند. در این تمثیل به بررسی چگونگی حفظ استقلال عمل دانشجو پرداختند و فرمودند: این زمانی معنا پیدا میکند و لایه دیگر خود را عیان میکند که روی ریزترین پدیدههای سیاسی دنیا فکر کنید و تحلیل بدهید.
همچنین توصیه کردند، دانشجویان برای راه اندازی یک جنبش نرم افزاری عمیق و جدی تلاش کنند و جریان دانشجویی باید نمادی از یک روشنفکری تمام عیار مسلمان و متدین باشد و جنبش دانشجویی را مظهر آزاداندیشی و آزادی خواهی معرفی کردند.
مقام معظم رهبری معتقدند دانشجو باید از قدرت فهم و تحلیل سیاسی برخوردار باشد و بتواند در عرصه سیاسیگری با همین قدرت فهم و تحلیل حضور پیدا کند و فریب برخی از تلهها و دام های عرصه سیاست را نخورده و سطح معرفتی خود را از طریق قرآن و نوشتارهای علما به ویژه شهید مطهری و شهید بهشتی ارتقاء دهد. بنابراین رهبری تعبیر” آتش به اختیار” را در منظومه استقلال برای جریان دانشجویی به کاربردند.
تعبیر آتش به اختیار، از سوی رهبری تبیین هم شد. دانشجویان برای اینکه درعرصه سیاست حضور داشته باشند و تاثیرگذار باشند باید علاوه بر استفاده از فرصتهایی نظیر فضای مجازی، به یک سری از قالب های موثر و متنفذ مانند برگزاری میزگرد ،سخنرانی، نشریه و بحثهای دو نفره و سه نفره و جلسات تحلیل و از این قبیل فعالیتها توجه کنند و بدانند اینها میتواند در ارتقا عمل مستقلانه دانشجویان موثر باشد.
لذا کسانیکه سعی کردند مفهوم آتش به اختیار را تفسیرهای تندروانه و اقدام های قانون شکنانه و اقدام های خودسرانه تلقی کنند نه تنها شخصیت مقام معظم رهبری و منظومه فکری ایشان را نشناختهاند و به منش و روش و رفتار ایشان نسبت به جریان های دانشجویی شناخت ندارند بلکه حتی جایگاه ایشان را به عنوان رهبر نظام اسلامی فراموش کردند.
تلاش رهبری برای فعال سازی فضای فرهنگی دانشگاهها و تقویت رویکردهای آرمانگرایانه و مستقلانه و انتقادی جریان دانشجویی در عبارت مستقل عمل کنید تجلی پیدا کرد ودرمقام تشبیه گفتند مثل میدان جنگ که آتش به اختیار است عمل کنید.
تاکید رهبری به این بود که فعالیتهای فرهنگی دانشجویان مومن و انقلابی و معتقد به جمهوری اسلامی باید با انتقاد جهادی همراه با رعایت قانون و اخلاق به عنوان دو محور ثبات دهنده و تعیین کننده رفتارهای اجتماعی انجام شود و این تعبیر اصلا معنای این را نمی دهد که از قوانین حاکم باید تخطی شود و برداشتهای خلاف قانون و هرج و مرج طلبانه را قطعا نمیتوان از این عبارت استنباط کرد.
یکی از معانی که اصلا به مفهوم آتش به اختیار نمیچسبد و قابل تعبیر و تفسیر نیست، برداشتهای خلاف قانون و هرج و مرج طلبانه است . رهبری تاکید داشتند نیروهای دانشجویی هر کدام می توانند یک نهاد باشند و مستقل از دستگاه های رسمی، در چارچوب نهادهای مردمی که پرانگیزه، مستقل و اهل اراده هستند و پی گیرانه و مصرانه علیرغم همه موانع اهداف خود را دنبال کنند، عمل کنند.
ایشان عرصه عمل استقلالی وعمل آتش به اختیارانه را مترادف دانسته اند و این عمل را در کشور کم نمی دانند و اشاره به مهم ترین مظهر آن در ایام عزاداری اباعبداالله علیهالسلام می کنند و می فرمایند کسی به مردم نمیگوید چگونه رفتار کنید ، یک سنت شیعی پر دامنه و تاریخی وجود دارد که عرصه اراده گرایی مردم است و مردم خود این صحنه ها را میسازند. همچنین امروز نیز در دنیای جدید بحث نهادهای مردمی با همین منطق اداره میشود یعنی افرادی بر اساس انگیزههای درونی و مستقل از اینکه آیا کسی در دولت و نظام از آن حمایت می کند یا نه؟ وارد مواجهه با پدیده های اجتماعی میشوند.
سخنان رهبری بیشتر ناظر بر عمل مستقلانه دانشجو است و اینکه دانشجو بر اساس انگیزههای انقلابی خود، عمل مستقلانه انجام دهد و نقد و جریان آرمان خواهانه مطلقا جریانی نیست که معطل بماند و جریان همیشگی و مستمر دانشجویی باید باشد.ایشان چند مورد از عرصههای عمل مستقلانه دانشجویان رامطرح کردنداز جمله حضور دانشجویان در بحث آسیبهای اجتماعی و مدیریت این آسیبها، اردوهای جهادی و اردوهای علمی و فناورانه بود.
از موضع ساختاری نیز در اصل 8 قانون اساسی امر به معروف و نهی ازمنکر به عنوان وظیفه ی همگانی آمده است اما کسی از این موضوع استنباط نمی کند امر به معروف مساله بیضابطه ای است. حتی در همین قانون آمده که شرایط، حدود و کیفیت آن را قانون تعیین میکند.
جامعه اگر دچار مشکلات و مسائل عدیدهای می شود باید جریانهای جوان، دانشجویی و انقلابی برای کمک به مشکلات جامعه حضور داشته باشند و نقش آفرینی جوانان و دانشجویان از مطالبات جدی رهبری است و این را به عنوان یک عمل انقلابی و رسالتی معرفی کردهاند، که این عمل انقلابی و رسالتی دو مرز دارد یک مرز بیرونی به نام قانون و یک مرز درونی به نام اخلاق و حتما این دو مرز برای حفظ انسجام اجتماعی باید رعایت شوند.
نکته بارز و برجسته دیگر که رهبری در این دیدار به آن اشاره کردند این بود که جریانهای مومن و انقلابی و دانشجویی اگراحساس کردند در مقام نقد دارند اشتباه میکنند باید سریع مسیر را تغییر دهند و از مسیر اشتباه برگردند.در عین حال باید این روحیه انتقادی در دانشجویان حفظ شود.
در جلسه دیدار دانشجویان با رهبری، عبارتی از شهید بهشتی توسط یکی از دانشجویان خوانده شد این عبارت احساس رضایت را در چهره مقام معظم رهبری به همراه داشت «دانشجو موذن جامعه است و اگر خواب بماند نماز جامعه قضا میشود». این بدان معناست که موذن فکری، نظارتی و انتقادی در فضای اجتماعی ما جریان دانشجویی است و اگر این وظایف معطل گذاشته شوند جامعه دچار مشکلات عدیدهای می شود و واجب هایی در جامعه قضا میشوند.
بنابراین یکی از وظایف جریانهای دانشجویی این است که اولویتها را به خوبی شناسایی کنند و اگر دیدند این اولویتهای مورد غفلت است با نقد، آزاد اندیشی و بحث و گفت و گو این را در مقام اولویتی که باید قرار داشته باشد قرار دهند و این مساله از مصادیق توصیههای مقام معظم رهبری است.
دکترسعید پورعلی