اصول و شاخص های کار آمدی نظام
متن پیش رو سخنان دکتر حسین عصاریان نژاد از دانشگاه دفاع ملی است که در نشست هم اندیشی با موضوع اصول و شاخص های کار آمدی نظام ایراد گردیده.
12 مارس 2019 09:48
شاخص های کار آمدی نظام
اگر بخواهیم نگاه ایجابی را به موضوع کارآمدی تسری بدهیم باید توجه داشته باشیم که دولتی کارآمد است که از مزیت ها، فرصت ها، موفقیت ها، حمایت ها و عناصر قوت و کارکرد های آن بهره مند و شرایط کارآمدی را برای خودش ایجاد نماید. در این صورت مهم ترین کارکردش این خواهد بود که بتواند تجربیات موفق را به روندهای تصمیم گیری تسری و توسعه بدهد. اصول ماندگار، صحیح و قوی در کشور را فعال کند و انرژی های کلیدی و استثنایی را در کشور جریان ببخشد و از آن حمایت کند و از ارزش های کلیدی و فارغ از شرط پذیری در جامعه پشتیبانی کند تا این انرژی ها را در شرایط بحران و شرایط خاص در خدمت خودش داشته باشد.
برای این کار معمولاً از روش ها و تدوین راهبردی استفاده می شود که بتواند ترکیبی از قوت ها، فرصت ها، ارزش ها و نتایج مورد تعقیب را مدلاریزه کند.
در غرب یک روش تدوین جدید برای نگاه ایجابی در تولید کارآمدی هست که تحت عنوان مدل های تدوین راهبرد SOAR نام برده می شود که متاسفانه در ایران به دلیل تقلید از مدل های قدیمی کمتر توانستیم به سمت مدل های جدید تدوین راهبرد برویم و این مدل موفق شده در غرب سه تا رویکرد را در تصمیم گیری ها فعال کند و مبنایی بشود برای نظریه های توفیق، نظریه های رضایت و نظریه های عدالت. ما اگر در بحث کارآمدی ساختاری دولت یک مثلثی را ترسیم کنیم در سه ضلع اساسی مثلث، در راس آن رفاه و در قاعده اخلاق و عدالت را باید داشته باشیم. در ضلع رفاه و اخلاق باید امنیت تولید کنیم. در ضلع رفاه و عدالت پیشرفت, در قاعده در ضلع زیرساختی اخلاق و عدالت مشروعیت. حال اگر با توجه به مباحثی که به صورت ایجابی نگاه کردیم بر می گردیم به آن نکته اساسی که باید در ساخت مهندسی نوین کارآمدی در کشور مورد توجه قرار بگیرد. کشورهای در حال توسعه با 5 بحران اساسی مواجه هستند: بحران هویت، بحران مشروعیت، بحران مشارکت، بحران نفوذ یا ادخال اجتماعی و بحران توزیع. که شامل توانایی دولت در توزیع خدمات، کالا ها و از همه مهم تر بحث امروز درباره توزیع ارزش ها است.
شاخص های کار آمدی نظام
چرا در کشور ما با واژ ه هایی مواجه می شویم که از سوی رهبری در قالب اینکه من در بعضی از صحنه ها تنها می جنگم یا من تهاجم را می بینم و شما نمی بینید. یا برخی از فرصت ها را از دست می دهیم. در کنارش می فرمایند آرام باشید این چالش ها طبیعی است. در حرکت به سمت قله باید این چالش ها را تجربه و پشت سر بگذاریم. پس ما در کشور با چالشی مواجه هستیم اگر مهار و مدیریت نشود می تواند تبدیل به بحران شود.
شاخص های کار آمدی نظام
در مرحله اول با نگاهی سلبی و واقعی آنچه که در کشور در بحث ناکارآمدی مورد بحث قرار می گیرد و عوامل و زمینه ها و شاخص های آن آمد. در نگاه ایجابی نیز اصولی مبنایی برای یک ساخت نوین و مهندسی شده در کارآمدی دولت است این اصول با توجه به آن ۵ بحرانی که ممکن است برای دولت ها در مسیر پیشرفت بوجود بیاید باید مورد توجه قرار بگیرد:
- مهم ترین نکته، صیانت از رویکردهای پایداری و مقاومت مردم در دفاع از نظام، مکتب سیاسی و ایدئولوژی غالب است که ضامن رشد و پیشرفت و افزایش سطح تاب آوری است.
- پشتیبانی و تداوم بخشیدن به مشروعیت و حقانیت نظام از سوی رهبران و کارگزاران نظام بر اساس قوانین صحیح و پر توافق .
- اصالت بخشیدن به امر تربیت و ارتقای سطوح شایستگی و توانمندی در مدیریت کشور و حوزه های راهبردی، اجرایی، موضوعی، حرفه ای و عملیاتی.
- تسهیل در اخذ تصمیم گیری های صحیح و بهینه و متمرکز در منافع ملی است که رویکرد غالب نظام را از نگاه پارلمانی یا ریاستی متناسب با چشم انداز های پیش روی تعیین می کند.
- تکریم هویت و پاسداشت آن بر اساس وفاداری نسلی و تعلق و پیوستگی ایدئولوژیک به آن.
- مدیریت بهینه انتظارات، تقاضاها و توزیع بر اساس حفاظت، استمرار حلقه های احساس امنیت، رضایت، مشارکت و توسعه اعتماد ملی.
- بر پاسازی قاطع و شفاف عدالت در جامعه که موجب احساس توانایی تعقیب حق و احقاق آن است.
- بهینه سازی چرخه توزیع ثروت بر اساس توزیع مناسب و متناسب سطح فعالیت با سرمایه و فرصت های اکتساب مشاغل در جامعه.
- فعال سازی روندهای مقابله، دفع و برپاسازی امنیت در نیل به اهداف پیش روی بر اساس منافع ملی، منطقه ای و جهانی.
- فربه سازی طبقه متوسط با قابلیت پایداری و تامین رفاه در آن طبقه و انگیزش های ارتقا در لایه های محروم و تمکین در لایه های مرفه. که نکته مهم و تعیین کننده ای در نشانگرهای کارآمدی ساختاری در نزد دولت است.
- فرامدرن نگری به سازه های تولید علم، صنعت و فناوری با کارکردهای توسعه سطح تاثیر و برتری.
- در نهایت نگاه همه جانبه به سطوح پیشرفت و اصالت بخشیدن به نقش کارکردها و انگیزش های فرهنگی است.
با توجه به آنچه در این عوامل، قواعد و اصولی که برای توسعه کارآمدی ساختاری در دولت گفته شد همان گونه بخشی اختصاص به کارگزاران، بخشی اختصاص به برنامه ریزان و بخشی اختصاص به عملکرد دارد. انشاالله که مثمرثمر باشد.
دکتر حسین عصاریان نژاد