مسئله ارز مسافرتی، تجربه اربعین و راه کارهای پیشنهادی

ارز مسافرتی، تجربه اربعین

بنابه تصمیم دولت مقرر گردید ارز زائران اربعین تامین گردد. در زمان عملیاتی شدن این تصمیم، مشکلات بسیار فراوانی در رابطه پرداخت آن مشاهده گردید. از جمله؛ تعداد بسیار کم شعب، یعنی 50 شعبه برای خیل جمعیت عظیم زائران اربعین.

مکان شعب نیز دور از دسترس مردم قرار داشت و لازم بود باجه های فراوانی در نزدیکی محل عبور و مرور مردم وجود داشته باشد، به طور مثال در کوچه ایی که پس از خیابان اصلی نجف قرار داشت، بایستی مغازه یا یا صرافی هایی را که مجهز به وسایل الکترونیک بودند اجاره شوند یا اینکه در مرز مهران حداقل دویست شعبه فعال گردد تا صف های طویل در برابر شعب ، موجب وهن کشور درگیری های مردم با یکدیگر، مردم با کارکنان و … نگردیده و تصویر ناخوشایندی از این سفر معنوی در ذهن زائران نقش نبندد.

ارز مسافرتی، تجربه اربعین

گذشته چراغ راه آینده

به رغم تمامی تلخی ها و سختی ها، به نظر می رسد این حرکت دارای نکات مثبتی برای آینده باشد.

• اولین و مهم ترین نکته مثبت اینکه، ثبت نام اشخاص، بدلیل تمام الکترونیک بودن بدون هیچ مشکلی انجام شد، بنا بر این اگر تمام روند امور ارزی، الکترونیک شود، مشکلی در آینده نخواهیم داشت.
• نکته دوم : اینکه بانک ملی و سداد( کارتخوان خرید کالا ) و بله ( اپلیکیشن بانک ملی برای تبادلات مالی ) و همه ارگان ها و نهادها …، با تمام توان وارد شدند و با توجه به نداشتن زمان کافی برای برنامه ریزی، بحران انتقال ارز به زائران را مدیریت کرده و آن را به حداقل رساندند.

این دو نکته می تواند الگویی برای حل مشکلات در برخی از بحران ها باشد، در همین رابطه تشکیل ستاد بحران، برای پیشگیری، و پیگیری در اموری که مهم است؛ تجربه ارزشمندی است.

• نکته سوم : افزایش قیمت دینار را متوقف کرد و پول ملی را تقویت نمود.

ارز مسافرتی، تجربه اربعین

مسئله چیست ؟

اگر قرار باشد ارز را در یک کشور دیگر توزیع نمائیم، این موضوع معادله چند مجهولی دارد:

• آیا زیرساخت های کشور دیگر، به اندازه کافی وجود دارد ؟

در عراق ، زیر ساخت بانکداری الکترونیک نیست، و همه فروشگاه ها دستی پول می دهند، و خودپرداز ندارند.

• آیا اسکناس به اندازه کافی در ایران یا کشور مقصد داریم؟ یا در این زمینه با مشکلات تامین ارز مواجه خواهیم شد؟
• آیا بلحاظ امنیتی دستگاه های مربوطه اجازه می دهند باجه های مختلفی راه بیندازیم؟
• آیا از نظر اینترنت، به لحاظ تجهیزات، سرعت و قدرت مانور در فضای مجازی، امکانات برقراری یک سیستم پایدار در دسترس ما قرار دارد؟
• آیا بلایای طبیعی همچون طوفان، باد و مشکلات غیرمترقبه را در نظر داریم؟
• دخالت و نفوذ افراد و اشخاص داخلی و خارجی که منافعشان به خطر می افتد مد نظر قرار گرفته است؟

و بسیاری از مسائل دیگر که ، هرکدام به جای خود قابل بررسی است.

بانک الکترونیک در کشور ثالث

اگر بتوانیم در تعامل بانکی با یک کشور ثالث، بانکی را که دارای زیر ساخت های سیستمی و الکترونیکی در حد ایران و یا برتر باشد ، مد نظر قرا ر داده و تبادل مالی و ارزی داشته باشیم و در همین رابطه به یک تعامل واقعی پایدار برسیم گام بلندی برداشته ایم . (تاکید می شود تعامل واقعی پایدار ، نه اینکه آن کشور یا بانک مربوطه در میانه تبادلات مالی و ارزی با ایران به بهانه تحریم، کل عملیات بانکی با ایران را بخواباند ) بهترین روش آن است که برای همه مردم مسافرمان در آن کشور، به صورت تعامل دیتابیسی، حساب باز کنیم و آن را شارژ نمائیم. در این صورت ، مشکلی پدید نخواهد آمد.

تاکید می گردد این پیشنهاد به شرطی موثر است که آن کشور و بانک مربوطه دارای بانکداری پیشرفته باشند و در آن کشور از « پوز» و «ای تی ام» استفاده شود و اطمینان لازم مبنی بر عدم قطع دسترسی ایرانیان به ارز در بین کار داشته باشیم . هر چند امروزه این اطمینان، به طور کامل نسبت به برخی کشورها بیشتر و برخی اصلا وجود ندارد اما در مجموع اگر چنین امکانی در کشور طرف مقابل ما وجود نداشته باشد، باز کردن حساب اشتباه مطلق است.

راه حل عملیاتی واقع گرایانه

روش توزیع ارز در کشور دیگر به صورت دستی و فیزیکی اشتباه محرز است زیرا نمی توان آن را بدرستی مدیریت کرد. به عنوان مثال در اربعین حسینی، با حضور حدود دو میلیون زائر، حداقل هزار باجه برای توزیع ارز لازم است، هزار باجه ای که هر کدام حداقل سه نفر کارمند و صندوق دار داشته باشند تا بتوانند این حجم جمعیت را سرویس دهی نمایند. با این توضیح آیا ما توان این همه اعزام را داریم؟ و آیا اگر در بین عملیات بانکی و پرداخت ها، به هر دلیل، کشور ثالث این عملیات را متوقف کرد، چگونه باید به سرعت مسافر و زائر را تامین مالی کرد؟

روش دستی عملیاتی

در روش دستی پرداخت ارز، باید ارز مسافرتی را از هر کجای جهان، به داخل کشور منتقل کرده و توزیع نماییم یا اینکه از قبل اسکناس های آن کشورها را به میزان لازم ذخیره داشته باشیم تا در ایام خاص توزیع نماییم.

با توجه به تحریم دلار ، پرتفوی ( سبد متنوع ) ارزهای مختلف را می توانیم داشته باشیم و با توجه به نیازهای گوناگون مسافران و بیماران و دانشجویان در کشورهای دیگر، چنانچه ارز های آنها را بیاوریم در حقیقت توانسته ایم یک سبد ارزی ایجاد کنیم که اگر هر کدام بالا یا پایین رفت، دیگری آن را جبران نماید.

در غیر این صورت بایستی با روش های زیر، ارز مسافرتی را توزیع گردد:

• اسکناس ارز را در مرزهای خروجی به اشخاص داد، در این حالت باید باجه های فراوانی در مرز ، متناسب با جمعیتی که از مرز خارج می شوند مستقر شوند.
• روش های صددرصد الکترونیک را در نظر بگیریم و پرداخت و دریافت ارز با نرم ‌افزار صورت گیرد، بدین معنا که فرد به محض مراجعه با ارائه پاسپورت و یا «کیو آر» کدی که به مسافر داده شده است یا هر کلید دیگری که طراحی شده باشد (از قبیل کدملی) او را در شبکه پیدا کرده و ارز را تحویل وی بدهیم و سپس ثبت سیستمی شود.

لازم است ، این برنامه توزیع به صورت مکرر تست شود ؛ که در حین انجام مبادلات مالی و ارزی، با مشکل خاصی مواجه نشویم.

• در رابطه با قطعی احتمالی شبکه و پیشگیری از بحران ، می توان یک رسید الکترونیک تهیه کرد که همه مشخصات فرد در آن نوشته شده باشد و وقتی مسافر به باجه مراجعه کرد با ارائه همان رسید ارز مورد نیاز خود را تحویل بگیرد.
• راه دیگر این است که ما «ای تی ام » هائی را آماده کنیم که به سرعت به صورت سیار بتواند در مرزها مستقر شود و فرد از این طریق ارز خود را بگیرد.
• برای هر زمان و هر موردی از سفرهای مردم، یک جدول زمان بندی داشته باشیم، مثلا می‌دانیم که در ایام عید نوروز یا ایام خاصی از سال، مانند اربعین، مردم به سفرهای زیارتی به عراق می روند و در ایام تابستان و تعطیلات سفر سیاحتی به ترکیه و امارات و… می روند. این جدول زمان بندی شده می تواند آمادگی لازم را به بانک های عامل در پرداخت ارز یاری رسانی نماید.
• نکته آخر اینکه باید در نظر داشت حتما باید اینترنت و شبکه اتصال، کاملا مطمئن و با پشتیبانی های جایگزین همراه باشد و چندین مودم در مسیر ارتباطات قرار داده شود و از چندین اپراتور مختلف استفاده گردد تا در صورت قطعی هر یک، سایر اپراتورها جایگزین شده و سرویس دهی ها قطع نگردد.

ارز مسافرتی، تجربه اربعین

نتیجه گیری

• اگر در کشور بیگانه ، پرداخت الکترونیک کامل مانند ایران وجود داشته باشد ، بازکردن حساب برای اشخاص ، بهتر است مشروط به اینکه اطمینان از عدم قطع حساب ایرانیان داشته باشیم. این روش با توجه به اتفاقات لحظه ای، و تصمیمات کشورها مبنی بر بستن حساب ها در برخی مواقع، و یا قطع اینترنت و شبکه الکترونیک و … ، توصیه نمی شود.

وقتی در کشور دیگر هستیم احتمالات گوناگونی از قبیل عدم همکاری امنیتی وجود دارد و ممکن است مشکلات را چندین برابر نمایند لذا اصولاً پیشنهاد می شود که توزیع در کشور بیگانه انجام نشود.

• در داخل کشور، با شبکه بانکی موجود، به صورت تمام الکترونیک، مراحل ثبت نام تا دریافت یا بازگرداندن وجه، انجام شود.
• کد ملی، در خروجی ناجا، چک شود؛ و کسانی که خارج شده اند، به صورت الکترونیکی تسویه گردد و برای بقیه نیز ابلاغ شود که پول را برگردانند، یا از همان ابتدا از مسافران مجوز برداشت از هر حسابی در داخل کشور، گرفته شود. در غیر این صورت، اقدامات بازدارنده ای، چون بستن حساب ها و عدم پرداخت در نوبت های بعدی (لیست سیاه) و … انجام شود.

سید محمد حسن میردامادی