توسط : طرح موسوم به «دست مرده» یا Dead Hand که در روسیه به نام «پریمت» Perimeter شناخته می‌شود، یک سیستم کنترل تسلیحات هسته‌ای خودکار است که در دوران جنگ سرد توسط اتحاد جماهیر شوروی طراحی شد. این سیستم به عنوان یک ابزار بازدارندۀ هسته‌ای نهایی توسعه یافت تا اطمینان حاصل شود که حتی در صورت نابودی کامل فرماندهی نظامی و رهبری سیاسی روسیه در یک حمله هسته‌ای، یک پاسخ هسته‌ای ویرانگر علیه مهاجم انجام شود.
ساختار کلی سیستم «پریمت»
این سیستم از چندین بخش حیاتی تشکیل شده است که به صورت هماهنگ عمل می‌کنند:
– حسگرها و تجهیزات نظارتی: حسگرهایی که اطلاعات محیطی را جمع‌آوری می‌کنند، از جمله:
– حسگرهای شتاب‌سنج برای تشخیص انفجارهای هسته‌ای.
– تجهیزات رصد فشار هوا و لرزش زمین برای شناسایی حملات.
– حسگرهای تشعشع برای تشخیص انفجارهای هسته‌ای در محیط.
– واحد کنترل مرکزی: یک سیستم هوش مصنوعی یا رایانه مرکزی که داده‌های حسگرها را تجزیه و تحلیل می‌کند تا مشخص شود آیا یک حمله هسته‌ای گسترده رخ داده است یا خیر.
– سیستم ارتباطی: شبکه‌ای از خطوط ارتباطی که به موشک‌های استراتژیک و پایگاه‌های نظامی متصل است تا فرمان‌ها را ارسال کند.
– موشک فرماندهی: (Command Missiles) موشک‌های ویژه‌ای که در صورت فعال شدن سیستم، فرمان پرتاب را به دیگر موشک‌ها و پایگاه‌ها منتقل می‌کنند.
نحوه فعال‌سازی سیستم
“دست مرده به طور دائم فعال نیست. فرآیند فعال‌سازی به این صورت است:
1- فعال‌سازی اولیه توسط انسان:
– مقامات نظامی روسیه می‌توانند در شرایط بحرانی، سیستم پریمت را به صورت دستی در حالت آماده‌باش قرار دهند. این حالت زمانی فعال می‌شود که احساس شود خطر حمله هسته‌ای قریب‌الوقوع است.
– در این مرحله، سیستم شروع به پایش مداوم شرایط محیطی و زنجیره فرماندهی می‌کند.
2- جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها:
– حسگرها اطلاعات مختلفی را بررسی می‌کنند:
– وقوع انفجارهای هسته‌ای بزرگ در خاک روسیه. – قطع ارتباط با پایگاه‌های فرماندهی.
– از بین رفتن نشانه‌های حیاتی فرماندهی نظامی (مانند سیگنال‌های رادیویی).
– اگر سیستم تشخیص دهد که یک حمله هسته‌ای گسترده رخ داده و فرماندهی دیگر فعال نیست، به مرحله بعد می‌رود.
تصمیم‌گیری سیستم
واحد کنترل مرکزی، براساس داده‌های دریافتی، تصمیم می‌گیرد که آیا پاسخ هسته‌ای باید آغاز شود یا خیر. این سیستم برای جلوگیری از اشتباه، چندین معیار و لایه ایمنی دارد. تنها زمانی حمله متقابل آغاز می‌شود که همه شواهد نشان دهد:
– فرماندهی مرکزی نابود شده است.
– حمله هسته‌ای گسترده رخ داده است.
– هیچ راه دیگری برای پاسخ‌گویی انسانی وجود ندارد.
پرتاب موشک‌های فرماندهی
– در صورت تصمیم‌گیری برای حمله متقابل، سیستم پریمت موشک‌های خاصی به نام “موشک‌های فرماندهی (Command Missiles) را پرتاب می‌کند.
– این موشک‌ها حامل کلاهک هسته‌ای نیستند، بلکه وظیفه دارند سیگنال‌های رادیویی کدگذاری‌شده را به پایگاه‌ها و موشک‌های استراتژیک دیگر ارسال کنند.
– این سیگنال‌ها، دستور پرتاب موشک‌های هسته‌ای را به دیگر سامانه‌ها منتقل می‌کنند.
حمله متقابل کامل
– با دریافت سیگنال از موشک‌های فرماندهی، تمامی موشک‌های استراتژیک روسیه از سیلوهای زیرزمینی، زیردریایی‌ها، و دیگر پایگاه‌ها پرتاب می‌شوند.
– این حمله متقابل به گونه‌ای طراحی شده که ویرانی گسترده‌ای را در سرزمین دشمن تضمین کند.
ویژگی‌های کلیدی سیستم
– بازدارندگی خودکار: حتی اگر فرماندهی انسانی نابود شود، سیستم پریمت توانایی پاسخ‌گویی دارد.
– لایه‌های امنیتی: برای جلوگیری از فعال شدن تصادفی، چندین مرحله تأیید و تحلیل وجود دارد.
– انعطاف‌پذیری: پریمت می‌تواند به سناریوهای مختلف واکنش نشان دهد، از جمله حملات پیش‌دستانه دشمن.
انتقادات و نگرانی‌ها
۱. خطر اشتباه: اگر سیستم به اشتباه تشخیص دهد که حمله‌ای رخ داده است، می‌تواند فاجعه‌ای جهانی را رقم بزند.
۲. عدم شفافیت: اطلاعات دقیق در مورد سیستم پریمت محدود است، و این مسئله باعث نگرانی درباره احتمال اشتباهات یا سوءاستفاده می‌شود.
نتیجه‌گیری
“دست مرده” یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های بازدارندگی هسته‌ای است که بازتاب‌دهنده منطق وحشتناک جنگ سرد است: تضمین نابودی متقابل. این سیستم هنوز هم به عنوان نمادی از سیاست بازدارندگی هسته‌ای مطرح است…
