انتخابات بلاک چینی
«بلاک چین» در لغت به معنی زنجیرۀ بلوک ها یا سلسلۀ پرونده های مرتبط با هم است و در اصطلاح به سلسله اسناد و بسته های مرتبط با یکدیگر اطلاق می شود که تغییر هریک از آن ها به تنهایی ناممکن بوده و دستکاری یا جابجایی در هر سند، منوط به تأیید سایر نُودها (رایانه های متصل به شبکه) و مستلزم ایجاد تغییردر بقیۀ اسناد خواهد بود.
فناوری بلاکچِین یکی از فناوری هایی است که می‌تواند برای اجرایی کردن فعالیت های دولت الکترونیک و کوچک سازی دولت کمک شایانی نماید. با فراهم شدن ارتباطات شبکه ای بین آحاد مردم با مردم و مردم با حاکمیت، خیلی از فعالیت های اداری و بروکراسی های کاغذی و حضوری می تواند در بستر شبکه ارتباطی اینترنتی انجام شود و علاوه بر راحتی مردم و کاهش هزینه ها، سه نیاز امنیتی زیر را به راحتی تأمین کند:
- تضمین نگهداری و حفظ اطلاعات در برابر عوامل نابودکنندۀ عمدی و یا سهوی و حتی حوادث طبیعی، جنگ، زلزله، آتش سوزی و… با توزیع یک نسخه از کل اطلاعات بین تمام رایانه های متصل به شبکۀ بلاک چِین برای نگهداری و نداشتن بانک اطلاعات مرکزی، در این صورت سرقت یا از بین رفتن اطلاعات در تمام رایانه های مرتبط که از لحاظ جغرافیایی پراکنده هستند، تقریباً غیرممکن می شود.
- جلوگیری از جعل و دستکاری عمدی اطلاعات، با وابسته کردن پرونده ها به یکدیگر به شکل زنجیروار، یعنی دستکاری فردی اطلاعات بایگانی‌شده به لحاظ طولانی بودن زمان انجام آن توسط یک نود (رایانۀ متصل به شبکه) آن‌قدر طولانی است، که حتی با به‌کارگیری ابر رایانه ها نیز در حد غیرممکن است.
- توأم کردن شفافیت فرآیند، در کنار نامعلوم بودن هویت حقیقی کاربران به طور هم زمان در یک سامانه، با به‌کارگیری منطق ریاضی و رمزنگاری نامتقارن، یعنی در عین حالکه فعالیت همه اعضا در شبکه برای همگان شفاف و روشن است، ولی هویت صاحب فعالیت، متناظر به یک کد است که توسط خود کاربر تولیدشده و برای سایرین نامشخص می ماند و حریم خصوصی کاربران نیز رعایت می شود.
به‌این‌ترتیب با ویژگی هایی که فناوری بلاک چِین در اختیار ما می گذارد و نیز تجربۀ شبکه های ارزهای دیجیتال، می توان از آن برای کاربردهای دیگری هم بهره جست[1] که یکی از این کاربردها استفاده در سیستم رأی‌گیری الکترونیک است. لذا می‌توان یک سیستم مبتنی بر شبکه‌های همتا به همتا و بلاک چِین طراحی و از آن برای انتخابات استفاده کرد. چنین سامانه ای سرعت، شفافیت و سلامت انتخابات را تأمین و علاوه بر کاهش هزینه‌های انتخاباتی، اطمینان مردم و احزاب را نسبت به سلامت انتخابات تضمین می کند.
معرفی و تشریح فناوری بلاکچِین خود مقوله ای جداگانه است. اما هدف این نوشتار صرفاً معرفی یکی از کاربردهای بلاکچِین است.
انتخابات بلاک چینی
کارکرد اصلی بلاکچِین در واقع ثبت یک رویداد با مشارکت همگانی و تحت شبکه است. رویدادها ممکن است شامل؛ تراکنش مالی، ازدواج، طلاق، تولد، وفات، انتقال دارایی‌ها، ثبت رأی در انتخابات و… باشند.
فن آوری بلاکچِین با استفاده از سه مبحث رمزنگاری مدرن پایه‌ریزی شده است: رمزنگاری نامتقارن، توابع درهم‌ساز یا چکیده ساز (Hash Function) و امضاء دیجیتال
- اصول و ویژگی‌های فنآوری بلاک چین:
- توزیع تمام اطلاعات در تمام نودها به طور یکسان.( distributed data base)
- دارای شبکه ارتباطی همتا به همتا. (peer-to-peer transmission)
- توأم بودن شفافیت با گمنامی (transparency with psudonynimity)
- غیر قابل بازگشت بودن رویداد ثبت شده (irreversibility of records)
- داشتن منطق محاسباتی (computational logic)
تعریف واژگان پرکاربرد:
- بلاک چِین: زنجیره به‌هم‌پیوسته پرونده‌ها
- بلاک: یک پرونده که شامل تعداد مشخصی تقاضای تأییدشده برای ثبت است.
- ماینرها یا معدنچیان: به فعالانی از شبکه اطلاق می‌گردد که کار تائید تقاضاها و بایگانی زنجیروار پرونده‌های نهایی را انجام می‌دهند که ما در این ارائه به آنها زنجیرباف می‌گوییم.
- استخراج: به عمل چکیده گیری و بایگانی زنجیروار پرونده‌ها اطلاق می‌شود.
- چکیدۀ خاص: به چکیده‌ای گفته می‌شود که ویژگی خاص دارد، مثلاً تعداد مشخصی از ارقام آن صفر است.
- نُود: به هر رایانۀ متصل به شبکه اطلاق می‌شود که می‌تواند کاربر ساده و یا نود زنجیربافی باشد.
یکی از مسائل بحث‌برانگیز در هر انتخاباتی، سلامت آن است. از نخستین انتخابات، همواره این سؤال مطرح بوده که چگونه می‌توان مطمئن شد، دولت حاکم، انتخابات را به‌سلامت برگزار می‌کند، آن‌هم وقتی‌که ممکن است نتیجه آن از نظر سیاسی به نفع آن نباشد؟ چگونه احزاب و گروه‌ها باید به مجری انتخابات اعتماد کنند؟ چه مرجعی باید به اختلافات رسیدگی نماید؟ و نهایتاً مردم چگونه باید بین نظراتی که نهادهای مختلف و احزاب می گویند، تصمیم بگیرند؟
به همین سبب کاربرد سیستم بلاک چین در انتخابات می تواند احتمال تقلب در انتخابات را به حداقل برساند.
قوای حاکمیتی و نظارت بر انتخابات
باید در نظر گرفت که وجود یک نظام انتخاباتی درست و شفاف می‌تواند عوامل تقلب را رسوا کند و هزینه تقلب را برای آنان بالا ببرد. به همین دلیل انتخابات بلاک چِینی که تمامی آرا و نتایج برای همیشه در بلوکه‌های زنجیره بلاک چِین ثبت می‌شود می‌تواند از این نظر کارا باشد و امکان قضاوت آسان قوه ناظر بر انتخابات، به وسیلۀمردم و تاریخ را فراهم سازد.
انتخابات بلاک چینی
ویژگی های یک انتخابات سالم و مطلوب
- هر فرد تنها یک‌بار قادر به رأی دادن باشد.
- مجری انتخابات نتواند آراء تقلبی بر آرای مأخوذه اضافه کند.
- مجری انتخابات نتواند آرای اخذ شده را تغییر دهد.
- رأی هر فرد مخفی باشد و نتوان مشخص کرد که رأی داده شده متعلق به چه کسی است.
- خرید و فروش رأی ممکن نباشد.
- ناظران و نامزدها بتوانند بر فرآیند انتخابات نظارت داشته باشند.
- هر رأی دهنده، از شمارش صحیح رأی خود، اطمینان حاصل کند.
- شمارش آراء با دقت و سرعت انجام شود.
- مجری، ناظر و ثبت احوال، باید مستقل از یکدیگر باشند.
با توجه به ظرفیت فن آوری بلاک چین، این سیستم می تواند محورهای مذکور را با سهولت و اطمینان مناسبی تامین نماید.
تجربه سایر کشورها در انتخابات بلاک چیِنی
در ماه اوت 2018 در شهر تسوکوبای ژاپن (Tsukuba) یک انتخابات آزمایشی بلاک‌چینی برای انتخاب یکی از 13 طرح ابتکاری به‌عنوان طرح برتر، برای انجام «حمایت مالی از طرح برگزیده» برگزار شد. هدف اصلی، ارزیابی علمی انتخابات بلاک چینی بود. (رأی‌گیری با کد ملی 12 رقمی ژاپنی‌ها انجام شد)
در شهر Zug سوئیس یک انتخابات بلاک‌چینی کوچک با مشارکت 72 نفر از 240 شهروند که دسترسی به سامانه رأی‌گیری داشتند، برگزار و از آنها خواسته شد در مورد «استفاده از شناسه الکترونیکی برای برگزاری رفراندوم» نظر دهند.
غرب ویرجینیای آمریکا، در نوامبر 2018 شاهد برگزاری انتخابات آزمایشی بلاک چینی – صرفاً با استفاده از گوشی تلفن همراه- با برنامه کاربردی Voatz بودند. و از مردم خواسته شد در مورد «خدمت سربازی کسانی که در خارج کشور زندگی می‌کنند» نظر دهند.
صرف نظر از کوچک بودن این نمونه ها از حیث کمی، سیستم بلاک چین، این قابلیت را دارد که بتوان از آن در گستره ی بالاتری نیز استفاده نمود.
انتخابات بلاک چینی
بلاک چین رافع معایب انتخابات الکترونیکی
در انتخابات الکترونیکی که در حال حاضر در جهان صورت می گیرد عموماً با اعتماد به برگزار کننده انتخابات، فرآیند رأی دادن و یا شمارش آرا به‌صورت الکترونیکی و گاه به‌وسیله ماشین‌های رأی‌گیری[2] صورت می‌پذیرد. در این‌گونه انتخابات برای پیشگیری از تقلب از برگه‌های رأی، یک نسخه چاپی هم تهیه می‌شود تا بتوان در آینده درباره صحت آن به اظهارنظر پرداخت. این روش‌ها هرچند می‌توانند هزینه انتخابات را کاهش دهند و سرعت آنها زیاد کنند، اما اعتماد را از بین می‌برند.
سیستم انتخابات الکترونیکی، از نظارت مردمی معمول در انتخابات متعارف دور است. در انتخابات سنتی ده‌ها هزار نفر از مردم در قالب کارمند، بازرس، ناظر انتخابات و …. بر سر صندوق‌های رأی و محله ای تجمیع آراء در فرمانداری و استانداری و ادارات محل، حاضرند و حضور آنان به‌خودی‌خود به انتخابات مشروعیت می‌بخشد. حذف این افراد و انجام همه این اعمال به‌صورت الکترونیکی کار را برای دست بردن در نتایج آسان می‌کند. به همین دلایل است که با وجود اینکه از دهه 1980 امکانات فنی برای انتخابات الکترونیکی وجود دارد، تاکنون اغلب کشورهای جهان، حتی آنها که بر قله فن اوری قرار دارند از انجام آن امتناع کرده‌اند. اما استفاده از بلاک چِین در انتخابات، می‌تواند تمامی معایب انتخابات الکترونیکی متعارف را از بین ببرد و مزایای آن را حفظ کند.
[1] – برای مثال شبکه اتریوم از فناوری بلاک چِین برای ساختن و تنظیم قراردادهای دیجیتال بهره برده است.
[2] EVM(Electronic Voting Machine)
ادامه دارد….