بازخوانی روند زایش نقش نیابتی عربستان
چگونگی زایش نقش نیابتی عربستان در تحولات منطقه خاور میانه موضوع این یادداشت است که در دو قسمت ارائه می شود. در قسمت اول به چرایی و روندها و نقش سازمان ملل این زایش اشاره شده است.
- نقش نیابتی عربستان در موازنه قدرت منطقه ای
عملیات نظامی عربستان سعودی ثروتمندترین عضو در منظومه کشورهای عربی علیه ضعیفترین همسایه، تجاوز آشکاری است که با اطلاع قبلی، موافقت و حمایت مقامات آمریکا، سران کشورهای منطقه و سازمان ملل صورت گرفت.
اگرچه این تجاوز به بهانه درخواست رسمی عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور مستعفی یمن، برای مهار گروه انصارالله و بازگرداندن جریان وابسته به غرب به قدرت سیاسی در این کشور، آغاز شده لکن در حقیقت اهداف واقعی آن فراتر از تحوّلات داخلی یمن و در چارچوب موازنه قدرت منطقه ای انجام شده بود.
با نیم نگاهی به اظهارات و توافقات پنهان مقامات غربی – عربی می توان دریافت که کانون واقعی هجوم و اجرای سناریوی نظامی علیه یمن، هدف قرار دادن ظرفیت های جمهوری اسلامی ایران در منطقه است، توجه به گزاره های مطرح شده در نشست وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با جان کری وزیر وقت خارجه آمریکا که در مورخه 16/01/1394 یعنی ده روز پس از آغاز تجاوز به یمن از طریق ویدئو کنفرانس انجام شده است، روشنگر این واقعیت بود. در این نشست جان کری پس از استماع گزارش عادل جبیر سفیر وقت عربستان در آمریکا از وضعیت میدانی و دستاوردهای تجاوز به یمن، با شگفت آور خواندن نتیجه عملیات نظامی و اعلام حمایت از آن گفت: این عملیات و دستاوردهای آن به منزله پیام شدیداللحن به ایران است، آقای اوباما شخصاً این عملیاتها را پیگیری و هماهنگی میکند و خیلی تمایل دارد تا اطلاعات نظامی مربوط به اهداف و مواضع مورد نظر را در اختیار شما قرار دهد، وی افزود: دولت آمریکا از هر اقدامی در راستای امنیت خلیج (فارس) حمایت میکند. و سعودالفیصل وزیر خارجه وقت عربستان نیز در این نشست اظهار داشت: هدف ما ادامه عملیات است تا ببینیم عکس العمل ایران چیست؟
بازخوانی روند زایش نقش نیابتی عربستان سعودی در تحولات غرب آسیا -2
بازخوانی روند زایش نقش نیابتی عربستان
دولت عربستان سعودی با برخورداری از حمایت های غربی و عربی به نقش جدیدی در موازنه قدرت در غرب آسیا دست یافت، بر اساس این نقش عربستان سعودی قادر گردید در جایگاه کشوری به ظاهر مقتدر در منطقه خود را نشان دهد و علاوه بر اجرای پروژه های نیابتی آمریکا در عمق کشورهای اسلامی غرب آسیا، اهداف امنیتی خود را بدون توجه به عرف بین المللی تعقیب نماید.
رسانه های عربستان با دمیدن در اختلافات طائفی در جهت تحریک احساسات اهل سنّت علیه شیعیان ،تجاوز به یمن را جهاد علیه حوثیان زیدی، شیعیان صفوی و زیاده خواهی های ایران قلمداد کرده و به تشویق طیف های جوان کشورهای اسلامی برای مشارکت در این جهاد پرداختند.
مهمترین مزیّتهای عربستان برای پذیرش نقش نیابتی (چرا عربستان اتخاب شد؟)
- برخورداری از ظرفیت های مالی، نظامی، رسانه ای برای اداره جنگی گسترده
- نفوذ و تأثیر در بسیاری از کشورهای عربی و حوزه خلیج فارس برای همراه سازی آنان
- برخورداری از انگیزه کافی برای کسب قدرت اوّل درمنطقه وکسب جایگاه الهام بخشی در جهان اسلام
- رقابت و تقابل دیرینه با جمهوری اسلامی ایران در زمینه های مذهبی (محور شیعه و سنّی)، اقتصادی (اختلافات در بازار نفت و …
- برخورداری از مدیریت حرمین شریفین (مکه و مدینه) و بهره مندی از آن به عنوان ابزاری قدرتمند و بی بدیل برای مدیریت افکار مسلمانان
مهمترین چالش ها و نقاط ضعف عربستان برای ایفای کامل نقش نیابتی
- فقدان پایگاه مردمی بدلیل تبعیت از سیاست های غرب در معادلات داخلی، منطقه ای و بین المللی و کم رنگ بودن منافع و امنیت ملّی در رویکردهای نظامی این کشور
- عدم مقبولیت در غرب بدلیل فقدان دموکراسی، عدم رعایت حقوق بشر و تولید اندیشه تکفیری در بستر تفکر وهابیت
- وجود چالش های داخلی و اختلاف در بدنه حاکمیت با توجه به تغییرات و اصلاحات سیاسی اجتماعی و جابجائی های وسیع در پست های کلیدی
- ضعف و ناتوانی در هجوم نظامی برای پیشروی های زمینی و نیاز به بهره گیری از نیروی خارجی در دفاع از مرزهای زمینی
- ناپایداری افکار عمومی و پایین بودن آستانه تحمل جامعه عربستان برای پذیرش وضعیت جنگی در صورت طولانی شدن ا
ابعاد سناریو مطلوب نظام سلطه و نقش عربستان در شرایط کنونی
- کشورهای عربی و غربی در عین تقابل با جمهوری اسلامی ایران، در شرائط کنونی خود را قادر به تغییر نظام اسلامی ایران یا وادار سازی آن به پذیرش نظم منطقه ای غرب نمیدانند، آنها برای وادار سازی ایران به تمکین در برابر خواسته ی نظام سلطه سناریوی تسلیم را در ابعاد زیر به موقع اجرا گذاشته است
- راهبرد افزایش فشار اقتصادی برای توسعه و تشدید چالش های داخلی و برای کاهش ظرفیت منطقه ای جمهوری اسلامی، راهبرد هرج و مرج مدیریت شده، دامن زدن به چالش طائفی در برابر راهبرد انسجام جهان اسلام مطرح شده از سوی ایران و تعمیق و توسعه حوزه های درگیری محور مقاومت با جریان های افراطی نوظهور را در دستور کار خود قرار داده اند.
- در چهار چوب همین سناریو گسترش صحنه های درگیری نیابتی ایران در منطقه، ( سوریه، عراق، لبنان و یمن و… )در کنار کاهش توان مالی ایران و بروز زمینه های سقوط یا کاهش قدرت همپیمانان راهبردی ایران در منطقه نیز، زمینه تسلیم رهبری ایران و پذیرش شروط سایر بازیگران برای تقسیم قدرت منطقه ای را فراهم میآورد.
- در ادامه این روند با نقش آفرینی عربستان و جریان های افراطی در منطقه، صحنه های درگیری طائفی و چالش های امنیتی ایران در حوزه های داخلی افزایش خواهد یافت، ائتلاف غربی- عربی با تقویت این چالش ها و اعمال فشار علیه ایران، زمینه های امتیازگیری از نظام جمهوری اسلامی را فراهم خواهند آورد.
- همچنین اجرای این سناریو ایران به کشوری فاقد پایگاه در بین امّت اسلامی بدلیل مشارکت در جنگ های طائفی، درونگرا بدلیل مبتلا شدن به چالش های امنیتی، اجتماعی و اقتصادی در داخل، کم تأثیر در تحوّلات منطقه ای بدلیل از دست دادن همپیمانان در حوزه های پیرامونی و فاقد تهدید بالفعل و بالقوه علیه رژیم صهیونیستی، تبدیل خواهد شد.
بازخوانی روند زایش نقش نیابتی عربستان
برآورد وضعیت ج.ا.ایران و محور مقاومت در چارچوب سناریوی غربی- عربی
- افزایش انتظارات عمومی به کاهش مشکلات اقتصادی از طریق مذاکرات با آمریکا
- دامن زدن طرف های غربی به دو دستگی بین مقامات عالیه نظام در نحوه مدیریت تحوّلات منطقه ای و نحوه تعامل با آمریکا در مناسبات دوجانبه، هسته ای و منطقه ای
- وامدار شدن نظام جمهوری اسلامی ایران به افکار عمومی از رهگذر افزایش سطح توقعات، و انتظارات
- آسیب دیدن راهبرد وحدت مسلمانان مطرح شده از سوی جمهوری اسلامی ایران با متهم سازی واحدهای محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران به طائفه گری از سوی عربستان در بین اهل سنت
- فروپاشی ارتش های قدرتمند عربی خصوصاً ارتش سوریه و عراق در جهت افزایش امنیت رژیم صهیونیستی و تغییر موازنه نظامی به نفع این رژیم،
- درگیر شدن واحدهای محور مقاومت خصوصاً حزبالله لبنان به جنگ های داخلی با جریان های تکفیری به جای مقابله با رژیم صهیونیستی و گسترش جبهه های درگیری بین جریان های افراطی و همپیمانان جمهوری اسلامی ایران در کشورهای مختلف منطقه و فقدان چشمانداز مثبت برای عبور از وضعیت فعلی در کوتاه مدّت
- کاهش ظرفیت و توان جمهوری اسلامی ایران و سایر هم پیمانان در محور مقاومت برای مقابله با تهدیدات گروه های تروریستی و اقدام نظامی قدرت های منطقه ای به دلیل فرسایشی شدن درگیری ها و تعدد صحنه های درگیری و کاهش توان مالی کشور برای اداره بحران
- محدودیت های میدانی و عملیاتی برای وصول کمک های انسانی، درمانی و لجستیک جمهوری اسلامی ایران به همپیمانان و هواداران خصوصاً مردم یمن
چشم انداز تحوّلات
- تحریم و فشارهای سیاسی و تهدید به احتمال بهره گیری از همه گزینه های در اختیار ( خصوصاً گزینه نظامی) با هدف وادار سازی جمهوری اسلامی ایران به پذیرش خواسته ی دولتهای غربی افزایش خواهد یافت.
- از افزایش ظرفیت ها و توانمندی های اقتصادی جمهوری اسلامی برای ارتقاء بخشی به وضعیت محور مقاومت، ممانعت خواهد شد،
- رویکردهای عملیات روانی ائتلاف غربی و عربی برای مشروعیت بخشیدن به تجاوز صورت گرفته در یمن ادامه خواهد یافت آموزش و تسلیح جریان های تروریستی در تحولات منطقه (علیرغم ادعای آنان نسبت به مبارزه با افراطی گری و تروریسم)، استمرار مییابد.
- سرمایه گذاری عربستان سعودی و سایر همپیمانان غربی و عربی برای انتقال خشونت و درگیریهای طائفی به داخل مرزهای جمهوری اسلامی ایران افزایش خواهد یافت.
- با دامن زدن به بحران طائفی در سوریه، عراق، لبنان، افغانستان، پاکستان و یمن و ضمن متهم نمودن ایران به گسترش طائفه گری، دخالت در امور کشورها ، به تخریب جایگاه جمهوری اسلامی ایران بیش از گذشته دامن خواهند زد.
- سیاستهای دوگانه و لغزنده ائتلاف غربی – عربی علیه داعش و حفظ راهبردی این جریان تروریستی در برابر ظرفیت های جمهوری اسلامی ایران، همچنان ادامه خواهد یافت.
راهبردهای پیشنهادی
- برنامه ریزی و اقدام مؤثر در جهت شکست عربستان و همپیمانان آن در یمن با حمایت های معنوی و مستشاری
- استفاده از ابزار فشار کشورهای روسیه و چین در شورای امنیت برای توقف حملات هوائی در یمن
- زمینه سازی برای برقراری گفتگو میان احزاب و گروه های یمنی
- بهره گیری از ظرفیت دیپلماسی برای انتقال تحلیل و وضعیت منطقه و پیامدها آن به سایر کشورها
- تقویت زمینه های لازم برای ایجاد فشار منطقه ایی و بین المللی به عربستان سعودی برای توقف مداخله در امور داخلی کشورهای منطقه .