روند زایش نقش نیابتی عربستان سعودی
شکست رویکرد مقابله ی مستقیم آمریکا در برابر جمهوری اسلامی ایران و جبهه مقاومت، ناتوانی راهبرد نرم سرویس های اطلاعاتی کشورهای غربی و آمریکا برای استحاله نظام انقلابی ایران و افزایش هزینه های مادی و معنوی کاخ سفید برای تعقیب اهداف کلان و راهبردی خود در منطقهی غرب آسیا خصوصاً پس از مشارکت مستقیم پنتاگون در جنگ های افغانستان و عراق آمریکا را بر آن داشت تا ضمن بهره برداری از بسترهای موجود، راهبرد امنیتیِ جدیدی را برای مقابله با گسترش ظرفیت های ایران، مدیریت تحوّلات و تضمین منافع خود در خاورمیانه را در دستور کار قرار دهد، راهبرد جدید معطوف بر “واگذاری نقش نیابتی به بازیگران منطقه ای” مبتنی بر محورهای زیر اجرایی گردید؛
- معرفی جمهوری اسلامی ایران بعنوان مهمترین تهدید برای کشورهای عرب منطقه
- ائتلاف سازی علیه تهدید موهوم ایران
- فروش تسلیحات و سامانه های دفاعی برای مقابله با تهدید فوق
بر اساس این راهبرد برجسته سازی خطر ایران اگرچه از دوران وزارت رابرت گیتس (تنها سیاستمدار جمهوری خواه که در کابینه اوّل اوباما سمت وزارت دفاع را برعهده داشت) مطرح شد ولی همچنان توسط نظریه پردازان و مسئولان دولت آمریکا تعقیب شده است، هنری کسینجر وزیر خارجه اسبق آمریکا نیز ضمن مقایسه خطر ایران با خطر جریان تروریستی داعش در منطقه و با خطرناک توصیف کردن جای پای ایران در حوزه های پیرامونی گفته است: از نظر ژئواستراتژیک، خطر ایران از داعش بیشتر است چون آنها گروهی ماجراجو با ایدئولوژی تهاجمی هستند ولی واقعیت ژئواستراتژیک نیست.
روند زایش نقش نیابتی عربستان سعودی
ژنرال لوید آستین یکی از فرماندهان مرکزی آمریکا در منطقه، در گزارشی مکتوب خطاب به کمیته امور دفاعی کنگره نوشت: ایران همچنان به سیاست هایی که منافع استراتژیک آمریکا در منطقه خاورمیانه را تهدید میکند ادامه میدهد، خطرناکترین جنبه از تهدیدات ناشی از ایران در منطقه، استفاده از جمعیت شیعه در جهت فعالیت های مخرّب و تهدیدزا علیه منافع آمریکا است، وی در پایان با اشاره به راهبرد مورد اشاره آورده است: سیاست های ما در منطقه در حال ثمر دادن است.
همزمان با تجاوز عربستان به یمن، در اجرای راهبرد آمریکا، سران کشورهای عربی در نشست شرم الشیخ طی تاریخ های 8 و 9 فروردین ماه 1394 بر ضرورت شکل گیری نیروی نظامی مشترک برای حفاظت از امنیت کشورهای عربی تاکید کردند، کارشناسان با سابقه دار خواندن این ابتکار در بین کشورهای عربی، معتقد اند در سالهای 1948 و 1967 نیز چنین رویکردی مطرح بود، و این به نگرانیهای تل آویو دامن میزد زیرا هدف از تشکیل نیروی نظامی مشترک در آن زمان حذف اسرائیل از نقشه بود، امّا امروز اسرائیل نگران نیست چون هدف آن مقابله با دشمن اسرائیل (ایران) است.
روند زایش نقش نیابتی عربستان سعودی
همچنین سیاست های اجرائی راهبرد فوق در جریان نشست باصطلاح سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در مورخه 14/05/2015 با باراک اوباما در منطقه توریستی کمپ دیوید نیز مورد توجه قرار گرفت، اوباما در این نشست ضمن تاکید بر پایبندی واشنگتن به امنیت شرکای کشورش در خلیج (فارس) گفت: آمریکا برای مقابله با هر تهدید خارجی که سلامتی کشورهای خلیج (فارس) را به خطر بیندازد، آمادگی کامل دارد، بر اساس اخبار منتشره در حاشیه این نشست درباره فروش، انتقال و آموزش سامانه های دفاعی پیشرفته آمریکا به کشورهای خلیج فارس برای مهار و مقابله با خطرات احتمالی موشک های دوربرد ایران، توافقاتی به عمل آمده است.
- مؤلفه های منطقه ایی مؤثر در تحقق راهبرد آمریکا
- وجود بستر طبیعی و دستاویزهای مؤثر برای دامن زدن به قطب بندیهای منطقهای و تحریک کشورها و بازیگران در زمینه اختلافات مذهبی، قومی و نژادی در برابر جمهوری اسلامی ایران
- وجودکاندیدائی با انگیزه، زمینه دار و توانمند برای ایفای نقش نیابتی و مدیریت ائتلاف منطقه ای
- وجود ظرفیتهای مالی (دلارهای نفتی) و انگیزه های معنوی (حساسیتهای طائفی) برای پرداخت هزینه های جنگ نیابتی
- مهمترین انتظارات آمریکا از تحقق راهبرد نیابتی
- فروش تسلیحات به کشورهای درگیر به جای مصرف مستقیم آن
- افزایش نیاز همه کشورها به نقش آمریکا در تامین صلح و انجام میانجیگری
- تضعیف همزمان طرفهای درگیر به نفع آمریکا
- فراهم آمدن زمینه بسیج عناصر افراطی غرب و اروپا به کشورهای خط مقدم درگیری و پاک سازی آنها
- فراهم شدن زمینه برای اثبات نظریه ذاتی بودن خشونت در تعالیم اسلامی، افزایش روند اسلام هراسی و کاهش جاذبه های اسلام در غرب واروپا خصوصاً نسل های جوان
- روندهای مؤثر در واگذاری نقش نیابتی آمریکا به عربستان سعودی و ائتلاف منطقه ایی علیه ایران
- ظهورجمهوری اسلامی ایران بعنوان کشوری قدرتمند، دارای آرمان، برخوردار از اراده ای استوار برای تعقیب اهداف ملّی، سازش ناپذیر در برابر تهدیدات بیگانه، موفّق در تولید قدرت و نقش آفرین در جهت عکس منافع رژیم صهیونیستی، آمریکا و همپیمانان آن در منطقه غرب آسیا
- افزایش نگرانی های غرب و همپیمانان منطقه ای آن از ارتقاء توانمندی های ایران بدلیل برخورداری از پارامترهای قدرت داخلی و منطقه ای و وصول به قدرت و جایگاه غیرقابل بازگشت در سطح بین المللی و منطقه ای، خصوصاً بدلیل مشی مستقل ایران و اصرار آن بر دستیابی به آرمانهای انقلاب اسلامی
- گسترش نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه و توانمندی آن در نهادینه کردن ظرفیت های منطقه ای، خصوصاً در لبنان، فلسطین، عراق، سوریه، افغانستان، یمن و بحرین، علیرغم نارضایتی غرب و قدرتهای منطقه ای
- توان جمهوری اسلامی ایران در پیشبرد اهداف صلح آمیز هسته ای و بومی کردن این صنعت در کشور و وادار سازی بازیگران غربی به میز مذاکره و پذیرش آنان به بخشی از شروط ایران، اعتراف به حق غنی سازی و … علیرغم عدم تمایل آمریکا در این زمینه و تعریف جمهوری اسلامی در محور شرارت در جهان
- افزایش اعتبار و موقعیت منطقه ای و بین المللی جمهوری اسلامی بدلیل برخورداری از پشتوانه مردمی، دموکراسی، موفقیت های منطقه ای، پیشرفت های علمی- فنآوری، افزایش توان نظامی- دفاعی و دستاوردهای هسته ای
- ناتوانی جبهه متّحد آمریکا، کشورهای غربی – عربی و جریان تکفیری برای وادار سازی جمهوری اسلامی ایران به پذیرش رویکرد آنان در کشورهای سوریه، عراق، لبنان و یمن
- تبدیل شدن ایران بعنوان قدرتی تعیین کننده در گسترهای از خلیج فارس، دریای مدیترانه، دریای سرخ، باب المندب و….، علیرغم برنامه ریزی و تلاش کشورهای غربی و عربی برای مهار انقلاب اسلامی در داخل مرزها طی سال های پس از پیروزی
- نقش عربستان سعودی در تحوّلات منطقه
رویکردهای دولت عربستان در تحوّلات کشورهای منطقه طی در سال های اخیر را میتوان به چهارمرحله تقسیم کرد.
روند زایش نقش نیابتی عربستان سعودی
- مقابله با نفوذ امواج بیداری و مطالبات مردمی به داخل این کشور با اتخاذ سیاست های دوگانه، اعم از بهبود وضعیت داخلی (افزایش حقوق کارکنان دولت خصوصاً نظامیان و کادر امنیتی و اجرای برخی ابتکارات اجتماعی و سیاسی) و تقویت مشت آهنین در معادلات امنیتی
- انتقال مدیریت شده عناصر و گروه های افراطی داخلی به حوزه های درگیری از قبیل سوریه، عراق، لیبی، یمن و… برای تخلیه ظرفیت جریان های معارض افراطی در عربستان سعودی با دمیدن در آتش فتنه های داخلی، طائفی و سیاسی در کشورهای پرحادثه، راه اندازی و تسلیح گروه های تروریستی و … با هدف افزایش جاذبه های روانی برای انتقال و پیوستن جوانان به این گروه ها
- دخالت علنی در تحوّلات یمن ، بحرین ، عراق، سوریه و مصر برای تغییرات سیاسی و کاهش ظرفیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران در این کشورها با استفاده از ابزار قدرت، ثروت و رسانه و متناسب با شرائط داخلی هریک از این کشورها؛ مقامات سیاسی و امنیتی عربستان علاوه بر حمایت و تقویت گروه های تروریستی در عراق، پس از پیشروی داعش در خاک این کشور، هرگونه همراهی برای مقابله با این جریان تروریستی را به لزوم کناره گیری نوری المالکی نخست وزیر وقت عراق از قدرت منوط کردند؛ در سوریه نیز بطور آشکار از جریان های مسلّح تروریست حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی نموده و همچنان بر ضرورت کناره گیری بشار اسد از قدرت تاکید دارند و در مصر نیز با حمایت همه جانبه از ژنرال السیسی وزیر دفاع وقت به کودتای نظامی علیه دولت قانونی اخوان المسلمین دامن زدند، سران این کشور پیش از آن نیز با بسیج نظامیان خود به خاک بحرین در چارچوب راهبرد حمایت از همپیمان منطقه ای خود، از سقوط حکومت این کشور جلوگیری کردند.
- تجاوز نظامی و گسترده به خاک یمن برای ممانعت از افزایش تسلط انصار الله یمن و جماعت الحوثی به نقاط مختلف سرزمینی این کشور، بازگرداندن طیف حاکم بر این کشور که در جریان برکناری علی عبدالله صالح با ابتکار سعودی به قدرت رسیده و در کشمکش های سیاسی مجبور به فرار از یمن شدهاند و پایان دادن به نفوذ معنوی جمهوری اسلامی ایران بر کشور جنوبی خود که از رهگذر افزایش قدرت انصارالله رو به ازدیاد ارزیابی می شود. که ره آوردی جز ویران نمودن زیر ساخت های اقتصادی و کشتار زنان و کودکان یمنی نداشته و اکنون نیز متجاوزان از هیچ جنایتی فرو گذار نیستند.
بازخوانی روند زایش نقش نیابتی عربستان سعودی در تحولات غرب آسیا -1
نقش سازمان ملل در واگذاری نقش نیابتی به عربستان
- موافقت با جابجائی جمال بن عمر نماینده ویژه دبیر کل در امور یمن بدلیل اتخاذ رویکرد اعتراضی نسبت به تجاوز عربستان به یمن، وی تجاوز عربستان را اقدامی در جهت از بین بردن تلاش ها و رویکرد صلح آمیز در یمن توصیف کرده بود.
- اتخاذ مواضع حمایتی از تجاوز آشکار سعودی، بی توجهی نسبت به از بین بردن زیرساخت های ملّی و بی اعتنائی نسبت به نقض حقوق بشر درکشتار وسیع غیرنظامیان، خردسالان و زنان در یمن.
- صدور قطعنامه 2216 که پیشنهاد چند کشور عربی عضو ائتلاف علیه یمن (پس از سه هفته از آغاز تجاوز به خاک این کشور) به تصویب رسیده است، ضمن قلمداد کردن یمن تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل، بجای اتخاذ رویکردهای تنبیه ی نسبت به متجاوزان، جریان های یمنی مخالف سعودی را تحت تعقیب قرار داده است.
- همراهی با دولت سعودی در بستن مرزهای زمینی و هوائی یمن برای ممانعت از وصول امدادهای انسانی به مردم این کشور و ایفای نقش ضابط اجرائی برای بررسی محموله کشتی های امدادی در بندر جیبوتی درچارچوب سیاست های عربستان