در قسمت اول گفته شد؛ در اسلام آزادی فردی و آزادی اجتماعی با هم در تعارض نبوده و ضمانت نظم اجتماعی در حفظ سلسله ارزش هایی است که افراد جامعه با آن مخالف نیستند. در این جامعه امر به معروف و نهی از منکر فرآیندی است که به نظارت همگان منتهی خواهد شد. و اشاره شد برای استحاله جمهوری اسلامی ایران ، عواملی در سال های اخیر موجب شده جهان بینی ارزشی نظام زیر سئوال برود و تعاریف و رهیافت های متفاوت و متعارضی از سیاست، دیانت، فرهنگ و ارزش ها شکل بگیرد. سپس با تشریح عوامل موثر بروحدت مردم به عنوان مولفه مهم قدرت در جمهوری اسلامی ایران به ذکر عوامل تاثیر گذاربر انسجام ملی درکشورپرداخته وعوامل پایداری و ماندگاری حکومت بیان گردید. در این قسمت علت ها و بسترهای آسیب پذیری اتحاد و انسجام ملی در ابعاد داخلی و بیرونی و آثار و پیامدهای اختلافات داخلی آورده می شود و در انتها راه کارهای پیشنهادی تقویت وتوسعه وحدت وانسجام ملی وپرهیز از تفرق واختلاف ارائه می گردد.
عوامل و بسترهای آسیب پذیری اتحاد و انسجام ملی:
1- عوامل وبسترهای داخلی:
- کمرنگ شدن شاخص ها و مقوم های انسجام اجتماعی در کشور؛
- اختلاف نظر و چند صدایی مذهبی در مسائل اجتماعی؛
- آسیب های اجتماعی (بیکاری ، گرانی، تبعیض و …)؛
- افزایش فاصله و شکاف بین مردم و دولت و ناکارآمدی در پاسخگویی به انتظارات و مطالبات مردم؛
- رقابت های سیاسی و افزایش مطالبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مردم؛
- تلاش جناح های سیاسی در حفظ قدرت، دسترسی به قدرت به هر وسیله و غلبه منافع حزبی و گروهی بر منافع ملی؛
- دوقطبی مدیریتی و پاکسازی مدیریتی در سطوح مختلف با دستیابی جریان های سیاسی به قدرت؛
- سوء مدیریت و پاسخگو نبودن وضعف وناتوانی برخی مدیران؛
- ورود نهادها و سازمان های دولتی به حوزه اقتصاد و کار اقتصادی؛
- فساد اداری و اقتصادی و ضعف وناکارآمدی در مقابله با فساد؛
- انتشار مسائل وحدت ستیز در رسانه های رسمی و تریبون ها؛
- اینترنت و شبکه های اجتماعی و تلاش برای اختلاف افکنی، تبعیض و تمایزهای اجتماعی، قومی در فضای مجازی؛
2- عوامل وبسترهای بیرونی:
- نفوذ و رخنه بیگانگان در مراکز تصمیم سازی و تصمیم گیری کشور؛
- عملیات روانی دشمن بارویکرد مرعوب سازی مردم و مسئولان کشور ؛
- تلاش های دشمن در جهت تضعیف وناکارآمدنشان دادن نهادهای سیاسی(مجریه،مقننه،قضاییه)؛
- تشویق، ترغیب و توانمندسازی عناصر داخلی، گروه های اپوزیسیونی برای انشقاق، اختلاف و ناآرامی در کشور؛
- برنامه های نظام سلطه برای براندازی از درون (تحریم و فشارهای اقتصادی، فشارهای سیاسی، تهاجم فرهنگی و …)؛
- وابستگی کشور در ابعاد مختلف مالی، اقتصادی، بهداشت و درمان، تکنولوژی، فناوری، برخی کالاها به خارج از کشور؛
آثار و پیامدهای اختلافات داخلی:
- اختلال در رشد و پیشرفت کشور؛
- بی اعتمادی بین مردم و حاکمیت؛
- قطبی سازی جامعه،افزایش تضادهای اجتماعی وتنش درروابط بین خانواده ها؛
- خودداری افراد از هم گرایی و هم نوایی (کمک به یکدیگر، ترحم بر یکدیگر، محبت بر یکدیگر)؛
- ترجیح منافع فردی بر منافع جمعی (آحاد مردم، گروه ها، جریانات سیاسی و …)؛
- تنش ها وچالش های قومی و مذهبی در کشور (قوم گرایی، گروه گرایی)؛
- رواج بد اخلاقی سیاسی واجتماعی ؛
- افزایش ناهنجاری های اجتماعی، آسیب های اجتماعی؛
- قانون گریزی واختلال در نظم و امنیت عمومی؛
- رخنه، نفوذ و دست اندازی بیگانگان در مقدرات کشور؛
- افزایش فشار (سیاسی، حقوقی، اقتصادی و …) قدرت ها و سازمان های بین المللی؛
- ایجاد فضا برای نقش آفرینی و یارگیری گروهک‌های ضد انقلاب؛
- تولید و ترویج یاس و ناامیدی در کشور؛
آثار و پیامدهای اتحاد و انسجام ملی:
- پایدار بودن امنیت اجتماعی و افزایش امنیت کشور؛
- افزایش مشارکت سیاسی؛
- کاهش چالش های اجتماعی و ناکارآمدی بحران سازی دشمن؛
- افزایش اقتدار داخلی و قدرت ملی؛
- افزایش کارکردهای نهادهای سیاسی، اجتماعی؛
- بسترسازی و فرصت سازی برای پیشرفت کشور وحل مشکلات و رفع نیازهای مردم؛
- افزایش هم افزایی بین نهادها و ارکان حاکمیت و ارتقاء کارکردهای دولت؛
- کاهش ناهنجاریها و شکاف های اجتماعی؛
- ایجاد ظرفیت برای پیشبرد سیاست خارجی؛
- توسعه نفوذ و اعتبار نظام در بین ملت های مسلمان؛
- دور شدن طمع بیگانگان و خنثی شدن تهدید وتوطئه دشمن؛
جمع بندی و نتیجه گیری:
- با هم افزایی و همکاری اجزای حکومت (قوای مقننه، قضائیه و مجریه)، نهادها، سازمان‌ها، بنیادها، نیروهای مسلح و … و مشارکت مردم می توان بر مسائل و مشکلات کشور در همه ابعاد (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و …) غلبه کرد و کشور را به اهداف و شاخص های چشم انداز رساند.
- بدون تردید جریان های سیاسی (اصول گرا، اصلاح گرا، اعتدال گرا) هیچکدام به تنهایی قادر به اداره کشور، به طوری که بتوان مشکلات و مسائل را حل و فصل کرد، ، رضایتمندی و سرمایه اجتماعی را توسعه داد، نیستند.
- مسئله فساد مالی و اداری جدی است. اگر با آن مقابله عاجل نشود و مهار نگردد کشور را به مرز بحران خواهد کشاند.
- رفتار و اقدامات عامل خارجی با هم افزایی و همراهی یا سکوت و رضایتمندی مردم یا غفلت و هراس مردم موجب شکاف هایی در جامعه (ساختاری، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و مدیریتی) خواهد شد.
- به هر اندازه که مردم در برابر رفتار و اقدامات براندازانه و خرابکارانه عامل خارجی واکنش سلبی و عکس العمل داشته باشند، تلاش دشمن نیز اثرگذار نخواهد شد. تعامل، وادادگی، انفعال، مرعوب شدن، روند نفوذ بیگانه و اهداف براندازانه دشمن را تسریع می کند.
- ناکارآمدی، ناتوانی و ضعف نهادهای سیاسی نظام(قوای سه گانه) در جهت رفع مسائل و مشکلات (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و …) نارضایتی مردم را بدنبال دارد و موجب کاهش سرمایه اجتماعی خواهد شد وانسجام ووحدت ملی آسیب خواهد دید.
- رفتار و اقدامات پنهان و آشکار دشمنان و مخالفان علیه امنیت و تمامیت ارضی کشور در شرایطی تاثیر گذار است که نظام سیاسی در حوزه داخل و سیاست داخلی دچار شکاف شده و از ناحیه مردم خود که مولفه اصلی قدرت ملی کشورند در معرض آسیب قرار گیرد و کارایی خود را از دست بدهد.
- تضعیف و تخریب ناکارآمدی و ناکارآمد نشان دادن نهادهای سیاسی و نهادهای حاکمیت برای هیچکس در کشور نفع و فایده ای ندارد. بلکه مقبولیت و مشروعیت نظام را نزد مردم مخدوش و امیدواری به آینده را کاهش می دهد.
- اقتدار، قدرت و مشروعیت نظام ج.ا.ایران از مردم است، کاهش و افزایش انسجام ملی، مشارکت سیاسی و اجتماعی مردم در صحنه در کاهش و افزایش امنیت ملی و قدرت نظام اثرگذار است.
- انسجام اجتماعی، وحدت ملی و رضایتمندی مردم تدریجی ایجاد میشود و محصول همدلی، هم افزایی، مشارکت آحاد مردم ایران از هر قوم و نژاد و مذهب است.
راه کارهای پیشنهادی:
- تقویت مولفه های وحدت بخش و وحدت‌آفرین و بالا بردن مشارکت اجتماعی و حضور مردم در صحنه
- بازنشر اندیشه های وحدت آفرین امام(ره) و مقام معظم رهبری اجرا وعملیاتی کردن آن؛
- ترویج روحیه صبر و مقاومت وتلاش و ایثارگری؛
- برنامه ریزی و تلاش برای نظم پذیری، قانون پذیری، مشارکت پذیری مردم؛
- بازتعریف مأموریت و کارکرد مساجد در جهت وحدت و انسجام داخلی؛
- بازنگری کارکردهای فرهنگی اجتماعی و اولویت قرار دادن رویکرد وحدت و انسجام ملی ؛
- کاهش فاصله مسئولان با مردم و رفع موانع تعامل وارتباط مردم ومسئولان؛
- بازسازی، مناسب سازی و کارآمدسازی دستگاه های نظارت و کنترل در کشور؛
- بازاندیشی درسطوح مدیریتی کشور واصل قراردادن منافع ملی ، تعهد، تخصص،شایستگی،تجربه و…درانتصاب کارگزاران ؛
- توزیع عادلانه فرصت‌ها و امکانات و خدمات در کشور؛
- مدیریت حوزه های اقتصادی و نظارت و مراقبت بر تولید و توزیع کالا و خدمات در کشور؛
- هماهنگی،هم افزایی وکاهش تعارض و تضاد گفتاری و عملکردی مسئولان کشور؛
- اهتمام جدی به کاهش تشریفات، تجملات، اشرافی گری و … مسئولان نظام و مدیران کشور؛
- مهار،پیشگیری و مقابله با آسیب های اجتماعی، فقر زدایی، محرومیت زدایی و مبارزه جدی با این پدیده؛
علی مرتضوی
فروردین 1397