کردها بحران سوریه نقش اکراد عراق
مقدمه :
در قسمت اول این یادداشت به موضوع نقش ترکیه در بحران سال های اخیر در سوریه پرداخته شد و د رادامه به نقش کردهای سوری و ترکیه در این بحران می پردازیم.
ب : کردها و بحران سوریه:
اکراد سوریه با استفاده از ظرفیتهای بحران در سوریه توانستند در سال 2016 فدرال دمکراتیک شمال سوریه را اعلام نمایند و سپس نامش را به اداره حکم ذاتی تبدیل کردند. آنها با استفاده از ضعف و غیاب دولت و ارتش سوریه در مناطق کردی و به بهانه مبارزه با داعش و ارتباط با کشورهای مختلف اقدام به سازماندهی نظامی و تهیه سلاح های نیمه سنگین نموده و تجارب بزرگی در مبارزه با داعش کسب نمایند.
آمریکا و کشورهای غربی به پرونده اکراد به عنوان ابزاری مؤثر در مدیریت چهار کشور سوریه، عراق، ترکیه و ج.ا.ا نگاه میکنند. حمایت از اکراد سوریه و عراق و کمک به تکمیل روند اقلیم سازی کردها در شمال سوریه، در تحولات آینده مورد تأکید کشورهای غربی خواهد بود.
این رویکرد در تعارض کامل با راهبرد ترکیه در سوریه قراردارد و این موضوع بر روابط این کشور با کشورهای همپیمان در ناتو اثر گذاشته است .
بحران سوریه با ورود بازیگران بین المللی و منطقهای به این کشور، کردهای سوریه را تشویق نمود تا با استفاده از اهرمهای سیاسی، قومی و نژادی خود، و حمایت گروهها و کشورهای استکباری، اهداف درازمدت تشکیل دولت کردی را دنبال نمایند. کردها پس از بحران سوریه توانستند 3 منطقه خود مختار را در مناطق تحت سیطره خود برپا نمایند و با آزادی تل ابیض (بین جزیره و کوبانی) توانستند دامنه نفوذ خود را به سمت غرب سوریه(بین اعزاز و جرابلس و محل استقرار ائتلاف ضد سوریه) گسترش دهند و طرابلس را اشغال کنند و با تسلط بر عفرین درشمال غرب، کوبانی در شمال و منطقه جزیره در شمال شرق سوریه زنگ خطر را برای تشکیل دولت کردستان در شمال سوریه به صدا درآورند.
کردها بحران سوریه نقش اکراد عراق
اقدامات بازیگران صحنه مسائل کردی در سوریه:
- اقدامات آمریکا در قبال کردهای سوریه: کردها که از سال 2011 الی 2013 میلادی مطالبات سیاسی خود را در قالب تظاهرات و بیانیه ابراز میکردند با ورود حزبpyd وابسته به پکک به سوریه، و شرکت در عملیات نظامی علیه داعش و گروههای تحت حمایت ترکیه در کوبالی، خودمختاری را شعار خویش قرار دادند. پس از بمباران حسکه توسط هواپیماهای سوری، با امریکائیها همپیمان شدند و با دریافت سلاح های سنگین آمریکائی، از حمایت جدی آمریکائیها برخوردار شدند و دامنه نفوذ خود را تا استان دیرالزور و رقه گسترش دادند. هم اکنون آمریکائیها بیش از 20 پایگاه نظامی در مناطق کردی تاسیس کرده و نیروهایشان را در آنجا مستقر نمودهاند.
- ترکیه به شدت نگران برخورد دوگانه متحدان خود با گروه های کرد از جمله تحول در ساختا، افزایش ظرفیت های جریان کردی در منطقه، گشایش دفتر آنها در امارات و کمک تسلیحاتی آمریکا به این گروههاست.
اقدامات ترکیه علیه کردهای سوریه :
اردوغان در مخالفت با گسترش نفوذ کردها در مناطق نزدیک به ترکیه، سال 2016 در عملیات “درع الفرات” به مثلث جرابلس، اعزاز و الباب دسترسی پیدا کرد و در مارس 2017 در عملیات “شاخه زیتون” به عفرین دست یافت. این امر سبب گردید امریکائیها عکس العمل نشان دهند و اردوغان در نشست با ترامپ سال 2017 م به شدت نسبت به حمایت آمریکائیها از کردها، عکس العمل نشان دهد و آن را مخالف پیمانهای بین المللی دانست. لذا متعاقبا امریکائیها اعلان کردند در کنار ترکیه و علیه نیروهای پکک خواهند جنگید. عکس العمل ترکیه و از طرفی دیگر همراهی ترکیه با روسیه و ایران و تشدید اختلافات میان دو کشور پس از کودتا سبب گردید جیمز جفری نماینده وزارت امور خارجه آمریکادر امور سوریه در مورخ 1/3/98 در کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا اعلام نماید: راهبرد ما در سوریه پایان بخشیدن به درگیریها و خروج نیروهای ایران از سوریه است و کردهای سوریه نباید منتظر حمایت آمریکا از ایجاد منطقه مستقل کردی در سوریه باشند. این اظهارات عکس العمل کردها را در پی داشت و صالح مسلم یکی از رهبران کردی برای خوش خدمتی به امریکائیها اعلان کرد: روسیه مسئول ناکامی کردهای سوریه در کسب خود مختاری است و لذا آنها روی ماندن آمریکا و حمایت از کردها حساب می کنند. تشدید اختلافات میان ترکیه و امریکا در مسئله حمایت از اکراد سوریه به آنجا رسید که آمریکائیها اعلان نمایند در صورت حمله ترکیه به مناطق کردی اقتصاد ترکیه را نابود خواهند کرد.
الهام احد رئیس شورای دمکراتیک سوریه (مسد) نیز هدف ترکیه را حصار عفرین و انضام آن به ترکیه دانست و از آمریکائیها خواستار حمایت بیشتر شد.
چرخش در دیدگاه های عبدالله اوجلان در دیدار با وکلایش درنوروز در 2013 به یکی از نکات جنجال برانگیز در تصمیم رهبران کردی سوریه برای نقش آفرینی در سوریه تبدیل شد وی در ارتباط با موضوع کردی در سوریه بر محورهای ذیل تآکید نموده است:
- تاکید بر خروج نیروهای پ ک ک از ترکیه
- تآکید بر گفتگوی دمکراتیک و توسل به عقل، سیاست و فرهنگ
- دوری از مخاصمه و جنگ و تآکید بر حل مسالمت آمیز مسائل کردهای سوریه
این در حالی است که در طول 40 سال گذشته تاکنون 40.000 نفر از شهروندان کردی دردرگیریها با ترکیه کشته شدهاند و توصیه های اوجلان بیانگر عقب نشینی اشکار پکک از فعالیتهای نظامیاش در سوریه است . سران کردی مستقر در قندیل به شدت با این بیانیه اوجلان مخالفت کردند و آن را به نفع دولت ترکیه و بیانگر همکاری اوجلان با ترکیه دانستند و معتقدند این امر دست ترکیه را در سرکوب کردها باز میگذارد.
کردها بحران سوریه نقش اکراد عراق
چالشها:
- وجود اقوام مختلف دیگر در مناطق کردی سوریه، امکان رسیدن به تفاهم برای تشکیل دولت کردی را با مشکل مواجه میکند.
- نداشتن امتداد جغرافیایی یکپارچه در مناطق کردی شمال، شرق و غرب سوریه و وجود سایر اقوام در میان آنها
- صحرائی بودن منطقه کردی موجب تسریع در تسلط دولت بر این منطقه است در حالی که در کشورهایی مثل ایران و عراق مناطق کردی در ارتفاعات قرار گرفتهاند. این ویژگی سبب گردید ترکیه در دو عملیات غصن و درع زیتون براحتی بر مناطق کردی تسلط یابد.
- ضعف در پرداختن به ساخت وساز مسادل زیربنایی مناطق کردی و کمبود امکانات اقتصادی. این در حالی است که در طول بحران، کمکهای دریافتی آنها درزمینه نظامی و تسلیحات بوده و کمکی به رشد اقتصادی آنها نشده است.
- بیرون راندن بسیاری از ساکنین بومی غیر کردی از مناطق تحت تسلط کردها در طول دوران بحران، چهره همزیستی مسالمتآمیز اکراد سوریه را با دیگران تخریب کرده و موجب اعتراض سازمانهای انساندوستانه غربی نیز گردید.
- هماهنگی موجود میان کشورهای همجوار مخالف در برابر موضوع استقلال مناطق کردی سوریه .
- حمایت کشورهای غربی از کردهای سوریه نیز یکی از چالشهای سؤال برانگیزی است که موجب زیر سؤال رفتن سیاستهای کردهای سوریه شده است.
- حساسیت ترکیه نسبت به روابط حزب کارگران کردستان وابسته به اوجلان با دیگر احزاب کردی در منطقه
- از طرفی دیگر اختلافات میان احزاب کردی و نداشتن تجربه فعالیتهای مدنی و اجتماعی نیز یکی از چالشهای اکراد ترکیه برای ایفای نقش اصلی خود میباشد.
نتیجه :
- مناطق تحت نفوذ اکراد در شمال و شرق سوریه درآینده صحنه درگیری و بحرانهای مختلف باشد خواهد بود زیرا ترکیه نسبت به مناطق مرزی خود به شدت اعلام نگرانی می کند.
- اکراد سوریه حمایت کامل امریکائیها را نقطه عطفی در تاریخ منطقه برای تشکیل دولت فدرال کردی و مقابله با تهدیدات ترکیه و سوریه می دانستند (هرچند با خروج آمریکا از این مناطق و تنها گذاشتن اکراد در برابر ترکیه، این دیدگاه شدیدا مورد تزلزل قرار گرفت). آنها همچنین باز گذاشتن خط مذاکرات با سوریه را در صورت هر گونه شکستی درطرحهای آمریکایی، نقطه عطفی در روابط خود با سوری ها میدانند.
- “ترکیه با تصرف عفرین و حملات مکرر توپخانهای و تسلیح و آماده سازی هزاران جنگجوی ارتش آزاد سوریه برای حمله به ی پ گ و استقرار نیرو در مرزهایش با کردهای سوریه،مخالفت خود را با حمایت امریکا از اکراد سوریه اعلان نمود “. [1]
کردها بحران سوریه نقش اکراد عراق
[1] “تطلعات اکراد سوریه و محوریه الدور الترکی- مرکز الفکر الاستراتیجی- مطهر صفاری “