واکاوی فیلترینگ در فضای مجازی-2

 

 

فیلترینگ در فضای مجازی یا مسدود سازی محتوا در اینترنت و اقسام آن در قسمت قبل پرداخته شد.

در قسمت دوم گروه فناوری و فضای مجازی موسسه فرهیختگان، فیلترینگ در سایر کشورها از جمله مصر، فرانسه، استرالیا و کانادا و فیلترینگ گسترده در آمریکا و علیه ایران را به همراه معایب و مزایای فیلترینگ آورده است

و در انتها به همراه نتیجه گیری پیشنهاداتی در اتخاذ رویکردهای مناسب خصوص موضوع فیلترینگ ارائه می نماید.

فیلترینگ در سایر کشورها

امروز اطلاع‌رسانی‌های در فضای مجازی نتایج انتخابات را تغییر داده، حرکت‌ها، جنبش‌ها، تجمع‌ها و تظاهرات را تحریک کرده و میزان استقبال از آن‌ها را تغییر می‌دهند و فضاسازی‌ها علیه دولت‌ها را بشدت تقویت می‌کنند.

این تأثیرات را در در برخی کشورها از جمله مصر، الجزایر، امریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه مشاهده کرده‌ایم.

به این دلیل در کشورهای مختلف قوانین و مقررات شدیدی برای فیلترینگ در فضای مجازی و کنترل جریان اطلاعات در این  فضا و حذف اخبار دروغ، شایعات و فضاسازی‌ها وضع و به اجرا گذاشته‌ شده است.

در این کشورها شبکه‌های اجتماعی، موتورهای جستجو، سایت‌های اطلاع‌رسانی و … موظف به شناسایی و حذف اطلاعات و اخبار جعلی، شایعات مخرب و جلوگیری از انتشار اطلاعات حریم خصوصی و سازمانی و اطلاعات و اسناد دارای طبقه‌بندی‌شده‌اند.

فیلترینگ در فضای مجازی در برخی کشورها

مصر. برای از بین بردن ناآرامی‌های داخلی در جریان بیداری اسلامی(2011) دولت مصر به‌سرعت اقدام به قطع دسترسی اینترنت کشور کرد.

اما در آن زمان بیداری اسلامی در مصر دو چیز مهم را نشان داد:

1- قدرت سازمان‌دهی باورنکردنی اینترنت و 2- این‌که دولت چگونه می‌تواند جریان آزاد اطلاعات را به‌سرعت ببندد.

استرالیا. مسدودسازی وب‌سایت‌ها به دلیل داشتن محتوای مربوط به هولوکاست

و تهیه دو فهرست سیاه در سال 2008 از وب‌سایت‌ها که دارای محتوای غیرقانونی بودند و مسدود کردن آن‌ها ازجمله اقدامات این کشور است.

فرانسه. در این کشور محتوای مربوط به تجاوز به کودکان و محتوای حق کپی‌رایت نیز طبق قانون Hadopi  فیلتر می‌شود.

در این کشور فیلترینگ در فضای مجازی با محتوای خشونت اعمال می‌شود،

فیلتر شدن 16 وب‌سایت مربوط به تورنت در سال 2013 و همچنین فیلتر وب‌ سایت گروه‌های اسلامی مروج جهاد از جمله ان است.

کانادا. در کانادا قانون خاصی برای اینترنت وضع نشده است.

در سال 2006، ISPهای این کشور طی یک حرکت داوطلبانه و هماهنگ با نام پروژه Cleanfeed  اقدام به تهیه یک فهرست از وب‏ سایت‌های با محتوای تجاوز به کودکان و مسدود کردن آن‌ها نمودند.

در سال 2015 نیز قانونی تصویب شد که با وب‏ سایت‌های قمار آنلاین مقابله می‌کرد.

همچنین در این کشور برخی فیلترینگ در فضای مجازی مربوط به حق کپی‌رایت دیده می‌شود.

فیلترینگ گسترده در آمریکا

سال‌هاست که تعداد زیادی از وب سایت‌ها در امریکا فیلتر می‌شوند و تعداد آن‌ هرسال در حال افزایش است.

آمریکا در سال 2014 در فهرستی موسوم به «دشمنان اینترنت» قرار گرفت که توسط گزارشگران بدون مرز ارائه ‌شده بود.

امریکا همانند دیگرکشورها از انواع روش‌های فیلترینگ در فضای مجازی استفاده می‌کند،

اما بیشترین و قوی‌ترین روش فیلترینگ در این کشور، به دلیل در اختیار داشتن پلتفرم‌های اصلی در اینترنت، «فیلترینگ مبتنی بر پلتفرم» است.

فیلترینگ آمریکا علیه ایران 

آمریکا به عنوان اصلی ترین دشمن انقلاب اسلامی ایران در ارتباط  در موضوع فیلترینگ در فضای مجازی ایران

محدودیت های زیادی اعمال می کند که به برخی از آنان اشاره می شود:

• محدودیت‌های سیستم‌عامل اپل برای کاربران ایرانی و عدم پشتیبانی از نرم‌افزارهای ایرانی؛
• محدودیت برخی سرویس‌های اندروید(به خصوص خدمات امنیتی) برای کاربران ایرانی؛
• حذف برنامه‌های تلگرام طلایی و هاتگرام از تلفن همراه مردم ایران؛
• محدودیت برنامه‌های ایرانی که تراکنش مالی دارند در گوگل پلی؛
• عدم پشتیبانی نرم‌افزارهای آمریکایی Adobe، مایکروسافت، SUN،‌ IBM و… از کاربران ایرانی؛
• عدم دسترسی کاربران ایرانی به سایت‌های مالی برای تراکنش‌های ایرانی؛
• دستور دولت امریکا به عدم دسترسی و پشتیبانی نرم‌افزارهایی که جنبه شرکتی و سازمانی و کسب‌وکار دارند؛
• حذف محتوا و حساب کاربری(اکانت) برخی کاربران ایرانی از یوتیوب، فیس‌بوک، توییتر و… ؛
• تهدید دولت امریکا به قطع اینترنت و نیز حذف دامنه‌های .IR از اینترنت؛
• تهدید بالقوه حمله به زیرساخت‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و ارتباطی کشور.

معایب و مزایای فیلترینگ

فیلترینگ در فضای مجازی یا سانسور اینترنت در سراسر جهان بر اساس چهار معیار اصلی زیر است:

– 1تورنت 2- پورنوگرافی 3- محتوای سیاسی 4- شبکه‌های اجتماعی

دولت‌هایی که به دلیل حمایت از جریان آزاد اطلاعات،

از روش‌های فیلترینگ در فضای مجازی در موضوعات حساس فضای مجازی استفاده نکرده‌اند همواره با پدیده بحران‌سازی در فضای مجازی روبرو بوده‌اند.

برخی از این بحران‌ها ناشی از پخش غیرمجاز یا وسیع اخبار و اطلاعات واقعی است.

اما بسیاری از بحران‌های ساخته‌شده در فضای مجازی به دلیل انتشار اخبار و اطلاعات جعلی و فریب به وجود می‌آیند. که این خود مخالف جریان آزاد اطلاعات است.

گرچه انجام عملیات فیلترینگ در فضای مجازی و کنترل محتوا همیشه منجر به حل مسئله نشده،

معمولاً هزینه‌های زیاد داشته و راه‌های گریز از آن فراوان است لکن مزایا و منفعت‌های آن به‌قدری زیاد و حیاتی است که تمام کشورها،

روش‌های مختلف آن را به کار گرفته و استفاده از آن را یکی از راه‌های مؤثر در پیشگیری یا کنترل تخلفات سایبری می‌دانند.

الف- مشکلات و تبعات منفی فیلترینگ

فیلترینگ در فضای مجازی دارای معایب و مشکلاتی است که معمولا کشورها مجبور هستند با ان کنار امده یا در جهت حل آن اقداماتی مضاعف انجام دهند.

برخی از این معایب و مشکلات به شرح زیر است:

• سهولت در دور زدن؛
• به مخاطره انداختن کاربران؛
• تشویق به عدم شفافیت؛
• مسبب ایجاد سرویس‌های زیرزمینی؛
• نقض حریم خصوصی؛
• افزایش نگرانی‌ها در خصوص حقوق بشر؛
• ممانعت از جریان آزاد اطلاعات؛
• پرهزینه بودن فرایند فیلترینگ؛
• در مواردی اثرات منفی بر روی اقتصاد.

ب- مزایای فیلترینگ

در کنار معایبی که از فیلترینگ در فضای مجازی گفته شد

برخی مزایا و نکات مثبتی  نیز از این اقدام در فضای مجازی می توان برشمرد از جمله:

• امکان تعیین محدودیت‌های منطقی را فراهم می‌کند؛
• دسترسی به فعالیت‌های آسیب‌رسان را محدود می‌کند؛
• اثرات دزدی هویت را کاهش می‌دهد؛
• اثرات مثبت در امنیت ملی (جلوگیری از تبادل اطلاعات و ارتباطات ضد امنیتی، تروریستی و برانداز و …)؛
• جلوگیری از انتشار اخبار جعلی و شایعات مخرب؛
• حفاظت از حریم خصوصی؛
• حفاظت از اطلاعات و اسناد محرمانه و حاکمیتی؛
• جلوگیری یا کاهش جرائم سایبری و پول‌شویی؛
• تقویت تجارت الکترونیک سالم.
• … .

جمع‌بندی 

فیلترینگ در فضای مجازی توسط حاکمیتهای دولتی امروزه به یک اصل غیر قابل انکار در میان تمامی کشورهای

صاحب اینترنت و فعال در فضای مجازی اعم از توسعه یافته و در حال توسعه تبدیل شده است.

برخی اصول مشترک  و اقدامات کشورها در  ارتباط  با فیلترینگ در فضای مجازی بشرح زیر است:

• میزان تأثیر جریان اطلاعات در فضای مجازی بر روی مردم به ‌اندازه‌ای افزایش‌ یافته که کشورهای مختلف برای جلوگیری از ایجاد بحران‌های ناخواسته، قوانین سنگینی برای کنترل محتوا و جلوگیری از اشاعه اخبار غیر واقعی، شایعات مخرب و اطلاعات حریم خصوصی و سازمانی و اطلاعات و اسناد دارای طبقه‌بندی وضع کرده‌اند.
• عدم کنترل محتوا در فضای مجازی، علاوه بر مشکلات، فضای روانی کشورها را نا امن و به جولانگاه مجرمان سایبری تبدیل کرده این موضوع موجب حساسیت و واکنش‌های بین‌المللی شده است.
• امروزه فیلترینگ در فضای مجازی و کنترل محتوا به پدیده‌ای جهانی تبدیل‌شده و همه کشورهای دنیا در سطوح مختلف با توجه به منافع ملی خود این کار را انجام می‌دهند.

 نتیجه‌گیری :

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای پیش رو جهان در ضریب نفوذ اینترنت در میان مردم، نمی تواند  به لحاظ حفظ منافع ملی نسبت به  فیلترینگ در فضای مجازی بی تفاوت باشد.

برخی راه کارهای پیشنهادی در این رابطه:

• بالا بردن سطح سواد رسانه‌ای مردم در خصوص فیلترینگ در فضای مجازی و ارائه آموزش‌های لازم در جهت تشخیص و رجوع به منابع مطمئن و سالم و پرهیز از منابع نامطمئن؛
• توانمندسازی کاربران برای استفاده از فیلترهای اختصاصی خصوصی. مثلا کنترل فرزندان توسط والدین.
• تغییر در نحوه و حجم انتقال اطلاعات میان کاربران، ضرورت وضع قوانین با بازنگری در تعریف برخی مفاهیم(حریم خصوصی، محرمانگی، جاسوسی، براندازی و…) و آگاه‌سازی مردم از آن‌ها، را ایجاب می نماید.
• تلاش در جهت استفاده حداکثری از پلتفرم‌های داخلی و گرایش فیلترینگ در فضای مجازی و کنترل محتوا از طریق «فیلترینگ مبتنی بر پلتفرم»  صورت گیرد
• حمایت جدی قانونی، راهبردی، زیرساختی از کلیه پلتفرم‌های داخلی و برداشت موانع توسعه آنها؛
• توسعه روش‌های فنی پیچیده و استفاده از هوش مصنوعی برای انجام فیلترینگ محتوایی در فضای مجازی ، بمنظور هدف قرار دادن محتوای نامطلوب و دوری از فیلترینگ کور (و جلوگیری از ایجاد اختلال در زندگی و کسب ‌وکار مردم)؛
• توسعه همکاری‌ها و تعامل با کشورهای دیگر و شرکت‌های سرویس‌دهنده و هم پیمان‌ و همکاری‌های بین‌المللی همسو با قوانین و فرهنگ خودی، برای کنترل حداکثری بر محتوای تأمین‌شده از خارج؛
• استفاده از نرم‌افزارها، سیستم‌های عامل، تجهیزات سخت‌افزاری، شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های فضای مجازی ارائه‌شده در کشورهای دوست یا همسو در حوزه فیلترینگ و کنترل محتوا در فضای مجازی؛
• راه‌اندازی عاجل شبکه اطلاعات بومی به‌گونه‌ای که محتوا و سرویس‌های داخلی به‌صورت حداکثری در آن ارائه گردد؛
• ایجاد کمیته نظارت و رگولاتوری برنامه‌ها و سرویس‌های کاربردی و اعمال ضوابط و مقررات لازم بر آن‌ها؛
• پرهیز از اقدامات و تصویب قوانین و مقررات شتاب زده که منجر به خروج کاربران فضای مجازی از گیت وی‌های تحت کنترل حاکمیت شود.