کشورهای اروپایی تلاش کردند با استفاده از ظرفیت های تهران، تهدیدات ناشی از فعالیت گروه های تروریستی در اروپا را کاهش داده و بدنبال رفع تحریم های تجاری و اقتصادی، سهم خود از بازار مصرف و سرمایه در ایران را افزایش دهند. در مقطع کنونی کشورهای اروپائی متأثر از دو چالش اقتصادی و امنیتی، به جمهوری اسلامی ایران به عنوان فرصت نگاه می کنند.
انگلستان در میان کشورهای اروپائی با گام برداشتن در مسیر عادی سازی مناسبات با جمهوری اسلامی، افزون بر دو هدف بالا در صدد ایجاد زیر ساخت های لازم برای تأثیرگذاری بر رویکردهای جمهوری اسلامی ایران با استفاده از روش های دیپلماتیک بود.
- توجه خاص اروپا به بازار ایران و ورود اتحادیه اروپا به حوزه اقتصادی ایران
- استفاده حداکثری اروپا اقتصادی از برجام
تغییر و تعدیل سیاست های اروپا در معادلات منطقه ای غرب آسیا از ویژگی رویکرد آنان در سال های 2015 – 2016 محسوب میشود، مهم‌ترین مؤلفه های مؤثر بر این تغییر، عبارت است از:
1 – افزایش تحرکات تروریستی در اروپا و بالا رفتن سطح تهدیدات امنیتی در این قاره؛
2 – افزایش سرعت و گستردگی روند جذب جوانان اروپایی به داعش و جریان های تروریستی؛
3 – مهاجرت گسترده شهروندان کشورهای منطقه از جمله سوریه به اروپا که بسترساز تهدیدات امنیتی آنان محسوب می شود.
ب) بخشی از رویکردهای سیاست خارجی اروپا در منطقه سال های 2015 – 2016
- همراهی با سیاست های آمریکا در معادلات غرب آسیا؛
- عملیاتی کردن نقشه راه استفان دیمستورا نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه برای ایجاد تغییر در ساختار حکومتی سوریه با استفاده از راه‌کارهای سیاسی و بین المللی؛
- خویشتن داری درباره عملیات نظامی روسیه در سوریه، همراهی و تقویت زمینه های همکاری با این کشور با هدف دستیابی به راه حلّ قابل قبول برای طرفین؛
- تلاش در جهت گسترش روابط اقتصادی با ایران در دوران پسا برجام به خصوص در عرصه صنایع هوایی و خودرو سازی نفت و گاز
- کشورهای اروپائی تلاش نمودند در جهت مهار تندروی های ترکیه و عربستان در معادلات منطقه گام برداشته و سیاست های اعتدالی در سوریه پیشه نمایند.
- این کشورها در معادلات و رقابت های چالشی بین ایران و عربستان، خواستار کاهش یافتن این تنش ها بودند. از نگاه آنان ادامه تنش بین این دو کشور زمینه ساز افزایش سرریز ناامنی به اروپا خواهد بود.
- کشورهای اروپایی دنباله روی غرب از سیاست های ترکیه در قبال سوریه را اشتباه محض قلمداد کردند و این رویکرد را عاملی فرصت ساز برای رقیب دیرینه خود (روسیه) به حساب آوردند.
- با افزایش سطح تهدید در اروپا، رویکردهای منطقه ای این کشورها در مقایسه با رفتار آمریکا، دچار تغییرات تاکتیکی گردید.
- اروپا به رغم نگرانی از پیامدهای ورود نظامی روسیه در سوریه، در جهت تشدید تنش با روسیه گام برنداشت ولی نسبت به عقب نشینی از برابر کرملین در معادلات غرب آسیا را نیز عملی نساخت.
- سرعت بخشیدن به قراردادهای اقتصادی با ایران با توجه به دوران پسا برجام در ایران و دوران ترامپ در آمریکا
- اروپا در دو سال اخیر معادلات خود را متأثر از دو چالش امنیتی و اقتصادی پیگیری کرد که عبارتند از:
- چالش اقتصادی که سرریز بحران مالی آمریکا بود در گام نخست یونان، پرتغال، ایتالیا و اسپانیا را تحت تأثیر خود قرار داد.
- چالش امنیتی سرریز تحولات غرب آسیا که در سه قالب “جذب نیرو، سیل آوارگان و عملیات تروریستی” بروز و ظهور یافته و امنیت اروپا را به خطر انداخت.
- در دو سال گذشته اروپا به جمهوری اسلامی ایران بعنوان فرصت در هر دو زمینه نگاه کرد، اراده کافی برای مقابله با جریان های تروریستی، اشراف اطلاعاتی و عملکرد موفق ایران در این زمینه، سه شاخص تعیین‌کننده برای اقبال اروپا به تهران برای همکاری در زمینه مهار چالش های امنیتی در قاره سبز محسوب می شوند.
- پایان یافتن تحریم های اقتصادی از رهگذر توافقات برجام باعث آن است تا اروپا، ایران را بهترین بازار مصرف و سرمایه گذاری برای اقتصاد ضعیف خود قلمداد کند.
رفت و آمد فشرده هیئت های امنیتی و اقتصادی از کشورهای مهم اروپا و تلاش آنها برای دیدار با مقامات ایرانی، ریشه در نیاز آنها به ظرفیت های اقتصادی و امنیتی ایران دارد. اشتاین مایر وزیرخارجه آلمان در دیدار 94/14/12 خود با همتای ایرانی از نامه مشترک سه وزیر اروپائی (آلمان، انگلیس و فرانسه) به جان کری وزیر خارجه وقت آمریکا خبر داد، آنها در این نامه خواستار گشایش بهتری در زمینه های بانکی و… برای تعامل اقتصادی با ایران شده اند.