توسط : فرآیند انتخابات ریاست جمهوری در امریکا
مقدمه
در قسمت قبل به سه مرحله انتخابات درون حزبی ، وکلای نمایندگی و کنوانسیون ملی اشاره شد در این قسمت مراحل انتخاب رئیس جمهور با روش های انتخابات ایالتی، هئیت های انتخابات ایالتی، و انتخاب توسط دیوان عالی کشور یا انتخاب رئیس توسط مجالس نمایندگان و سنا اشاره می شود.
فرآیند انتخابات ریاست جمهوری در امریکا
انتخاب رئیس جمهور
سرانجام پس از تعیین نامزدهای انتخاباتی توسط هر حزب موعد انتخاب رئیس جمهور فرا می‌رسد.
انتخاب رئیس جمهور در امریکا، اصولا به سه روش انتخاب می‌شود.
این روش‌ها عبارتند از: انتخاب رئیس جمهور توسط مردم در انتخابات ایالتی، انتخاب او توسط هیئت‌های انتخاباتی، انتخاب او توسط دیوان عالی کشور و در صورت نیاز توسط مجلس نمایندگان یا مجلس سنا انتخاب می‌شود.
انتخابات ایالتی
روند انتخابات رئیس جمهوری آمریکا مردم پنجاه ایالت آمریکا روز اولین سه شنبه ماه نوامبر که مصادف با 13 آبان است، به پای صندوق‌های رای می‌روند.
البته این امکان قانونی برای برخی از مردم در داخل و خارج از کشور وجود دارد که آراء خود را قبل از روز موعد انتخابات در برگه‌های معین به ستاد انتخابات ارسال نمایند.
این مرحله از انتخابات را بدین دلیل که نتایج حاصل در هر ایالت تاثیر مستقیم بر نتایج حاصل در سایر ایالت‌ها ندارد، تحت عنوان انتخابات ایالتی می‌نامند
این مرحله از انتخابات برای عموم مردم امریکا شفاف و روشن است، چون میلیون‌ها شهروند امریکایی در آن مشارکت دارند.
مردم هر ایالت در روز انتخابات به شعبات رای‌گیری مراجعه می‌کنند و رای خود را به هر یک از نامزدهای حزب مطلوب خویش می‌دهند. ولی در حقیقت، رأی مردم در این روز بر اساس قانون برای انتخاب نامزد ریاست جمهوری نیست، بلکه برای گزینش هیئت‌های انتخاباتی یا انتخابگرهای است که متعاقبا رئیس جمهور را انتخاب می‌نمایند.
سیستم هیئت‌های انتخاباتی مبتنی بر اصل «همه از آن برنده[1]» است، کار می کند. کارکرد این سیستم به گونه‌ای است که هر نامزدی که بیشترین رای مردم را با هر میزان اختلاف در یک ایالت بدست آورد، تمام آراء انتخابگرهای همان ایالت را از آن خود خواهد کرد. البته در مقام عمل، انتخابگرها مختارند که آراء خود را به هر نامزدی، حتی بر عکس آراء اکثریت مردم بدهند.
هیئت‌های انتخاباتی
نتایج حاصل از انتخابات ایالتی بیانگر انتخاب غیر رسمی رئیس جمهور در امریکا است. این موضوع زمانی رسمیت پیدا می‌کند که رئیس جمهور منتخب بتواند 270 رای هیئت‌های انتخاباتی در سراسر کشور را نیز بدست آورد.
تعداد کل هیئت‌های انتخاباتی آمریکا، 538 نفر است. زیرا تعداد نمایندگان ایالت‌ها در مجلس نمایندگان 435 نفر و شمار سناتورهای مجلس سنا 100 نفر می‌باشد. سه نفر از این تعداد نیز بر اساس اصلاحیه بیست و سوم قانون اساسی مصوب سال 1961 به بخش کلمبیا- مرکز دولت فدرال امریکا، یعنی واشنکتن- تعلق دارند[2].
مبنای تعیین تعداد این نمایندگان برای هر ایالت متناسب با میزان جمعیت آن ایالت است. مبنای قانونی تعیین سناتورها نیز به طور مساوی هر ایالت، دارای دو سناتور است.
برای مثال ایالت کالیفرنیا به عنوان پرجمعیت‌ترین ایالت امریکا با 53 نماینده در مجلس نمایندگان و دو سناتور، مجموعا دارای 55 انتخابگر و ایالت مین به عنوان یکی از کوچکترین ایالت‌های امریکا با یک نماینده در مجلس نمایندگان و دو سناتور دارای سه انتخابگر برای انتخاب رئیس جمهور امریکاست.
این مرحله از انتخابات، فرآیندی تقریبا غیرشفاف بر مبنای سازوکار قانونی دارد که برای اکثریت قابل توجهی از مردم امریکا غیر ملموس و قابل درک نیست.
علاوه بر این، در برخی از مواقع نیز منعکس کننده آراء اکثریت مردم نیستند. این امکان وجود دارد که آراء هیئت‌های انتخاباتی به رئیس جمهور با آراء مردم همان ایالت منطبق نبوده و رأی مردم را بی‌اثر نماید.
برای مثال، کارکرد هئیت‌های انتخاباتی در انتخابات 2016 برغم کسب اکثریت آراء مردمی توسط کلینتون (حدود 3 میلیون آراء عمومی بیش از ترامپ) به نفع ترامپ تمام شد، و پیش بینی‌های فعلی دلالت بر این دارد که بازهم این سیستم به نفع او کار کند.
هرچند ترامپ این توانایی را دارد که از طریق تشکیل یک ائتلاف قوی از رای دهندگان، انتخابات 2020 را با اکثریت آراء مردمی ببرد. در غیر این صورت، پیروزی مجدد او از طریق هیئت‌های انتخاباتی برغم قانونی بودن آن، به یک بحران قانون اساسی برای کشور امریکا تبدیل خواهد شد.
اعضای هیئت‌انتخاباتی نمایندگی هر ایالت مطابق قانون انتخابات در ماه دسامبر در همان ایالت گردهم می‌آیند و آرای خود را به نامزد پیروز یا به هریک از نامزدهای مورد نظر خود می‌دهند. سپس آراء مأخوذه را در پاکت دربسته توأم با آداب خاصی به واشنگتن ارسال می‌نمایند.
آراء پاکت‌های واصله در پنجم ژانویه شمارش می‌شود و نتایج رسمی آراء هیئت‌های انتخاباتی اعلام می‌گردد.
انتخاب رئیس جمهور توسط دیوان عالی کشور
در فرآیند انتخابات ریاست جمهوری در امریکا چنانچه سران دو حزب بر سر شمارش آراء عمومی در انتخابات ایالتی دچار اختلاف نظر شوند، مرجع انتخابرئیس جمهور به عهده دیوان عالی کشور است. اتفاقی که در انتخابات سال 2000 بوجود آمد. در این انتخابات، حزب دمکرات مدعی بود که جب بوش فرماندار وقت ایالت فلوریدا و برادر جرج بوش نامزد ریاست جمهوری از حزب جمهوریخواه در شمارش آراء عمومی این ایالت به نفع برادرش تقلب کرده است.
آراء عمومی این ایالت در انتخابات ریاست جمهور سال 2000 که با اختلاف 116 رای به نفع بوش بود، چندین بار از طریق ماشین و دستی بازشماری شد، ولی دمکرات‌ها همچنان بر نظر خویش اصرار داشتند.
تا اینکه دیوان عالی کشور برای پایان بخشیدن به این قائله ورود کرد. پنج قاضی در مقابل چهار قاضی از نه قاضی این دیوان به نفع جرج بوش رای دادند.
البته این پنچ قاضی از قبل با داشتن گرایش و تمایل به حزب جمهوریخواه، توسط رؤسای جمهور سابق از حزب جمهوریخواه به این مقام منصوب شده بودند.
انتخاب رئیس توسط مجالس نمایندگان و سنا
در صورتیکه هیچکدام از نامزدها حدنصاب لازم آراء هیئت‌های انتخاباتی (270 رای) را برای مقام ریاست جمهوری کسب نکنند.
این اتفاق دو بار در سال‌‌های 1800 و 1824 رخداده است.
مجلس نمایندگان رئیس جمهور را از میان نامزدهای موجود انتخاب می‌کند.
نمایندگان هر ایالت صرف نظر از میزان جمعیت آن در این مرحله از انتخاب رئیس جمهور دارای یک رای هستند.
انتخاب معاون رئیس جمهور نیز به عهده مجلس سنا است. در صورتی که مجلس نمایندگان قادر به انتخاب رئیس جمهور نشود، این وظیفه نیز به عهده مجلس سنا خواهد بود.
نتیجه گیری:
در فرآیند انتخابات ریاست جمهوری در امریکا نامزد ریاست جمهوری به هر طریقی که به مقام ریاست جمهوری برسد، کار خود را در بیستم ژانویه سال آتی میلادی در کاخ سفید به طور رسمی شروع خواهد کرد و دوره ریاست جمهوری خود را به مدت چهار سال آغاز می‌کند.
هر چند انتخابات ریاست جمهوری در امریکا زمانبر و بیش از دو سال مردم این کشور را درگیر مسایل مختلف خود می نماید.
ولی نکته قابل توجه در روند انتخابات رئیس جمهوری آمریکا این است که، سران حزبی در ساختار قدرت سیاسی امریکا در انتخاب رئیس جمهور این کشور نقش تعیین‌کننده و به عبارت دقیق‌تر تمام‌کننده را در تمام روش‌های مذکور انتخاب رئیس جمهور را دارند.
این نقش در شکل‌گیری، نحوه رای دادن وکلای نمایندگی، انتخاب معتمدین حزبی به عنوان انتخابگرها، معرفی قضات دیوان عالی کشور توسط رؤسای جمهور و انتصاب آنها توسط سناتورها تا انتخاب رئیس جمهور از طریق مجلس نمایندگان یا سنا کاملا بر این امر دلالت دارد.
علاوه بر این، اگر رئیس جمهور مرتکب خلاف قانون اساسی شود، بازهم نمایندگان مجلس و سناتورها (سران حزبی) هستند که در خصوص سرنوشت رئیس جمهور تصمیم‌گیری می‌کنند. اتفاقی که در سال جاری برای ترامپ افتاد.
ترامپ از مجلس نمایندگان امریکا که در اختیار دمکرات‌ها می‌باشد، متهم به سوء استفاده از قدرت و اخلال در کار کنگره در رسیدگی به «اوکراین گیت» شد. دمکرات‌های مجلس نمایندگان با قاطعیت ترامپ را گناهکار دانستند و بر اساس قانون ادامه رسیدگی به اتهام ترامپ را به مجلس سنا ارجاع دادند. در این مجلس نیز همه سناتورهای دمکرات به علاوه یک سناتور جمهوریخواه ترامپ را گناهکار دانستند، ولی سناتورهای جمهوریخواه در خصوص دومین اتهام ترامپ یکپارچه به نفع او رای دادند.
از آنجائیکه که اکثریت سنا بر خلاف مجلس نمایندگان در اختیار جمهوریخواهان بود، ترامپ از اتهامات تبرئه و ریاست جمهوری خود را ادامه داد.
به باور اکثر تحلیل‌گران غیر حزبی، جمهوریخواهان بدلیل حفظ ترامپ در کاخ سفید و مهمتر از آن برای پیروزی مجدد نامزد حزب‌شان در انتخابات ریاست جمهوری سال جاری به بی گناهی او رای دادند.
[1] . Winner-Take-All.
[2] . مردم این بخش فاقد حق رای برای انتخابات مجلس نمایندگان و سنا هستند.
