راهبرد ملی -|- nationalstrategyاقتصاد پسا کرونا، چالشها، راهکارها ویروس کرونا اقتصاد جهانی اقتصاد ایران عرضه و تقاضا

اقتصاد پسا کرونا، چالشها، راهکارها

مقدمه

دکتر امیر حسین طاهری

فهم صحیح از ابعاد جهانی و کشوری در بحران کنونی شیوع بیمارع کرونا بسیار ضروری است.

کرونا در کنار ابعاد انسانی، بر وضعیت اقتصادی نیز آثار وخیمی داشته است. بطوریکه شش نهاد معتبر بین المللی از جمله سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه نسبت به آسیب‌های اقتصادی کرونا هشدار جدی داده‌اند.

همچنین روسای «بانک جهانی»، «صندوق بین‌المللی پول» و «سازمان تجارت جهانی» نیز ضمن هشدار درخصوص پیامدهای قابل توجه ویروس کرونا بر اقتصاد و تجارت جهان، خواستار همکاری بین‌المللی برای مقابله با این شرایط شدند.

این شوک صرفاً یک مشکل در زمینه مدیریت تقاضا نیست بلکه بحرانی چند وجهی است که به سیاست گذاریهای پولی، مالیاتی و سلامت نیاز دارد.

در مجموع به نظر می رسد که کل اقتصاد جهانی با بزرگترین بحران های صد سال اخیر مواجه است.

بدون شک طولانی شدن مدت زمان دوران گذار، نوآوریهای زیادی در حوزه های شیوه تولید (به معنای اعم آن) و الگوی مصرف به همراه خواهد داشت. در این صورت، بسیاری از مشاغل از بین خواهند رفت و حتی در پساکرونا هم احیا نخواهند شد اما در مقابل، بسیاری فعالیتهای جدید شکل خواهند گرفت.

مسلما ساختار مزیت های نسبی و رقابتی جوامع به هم خواهد خورد.

در چنین شرایطی فهم صحیح از ابعاد جهانی و کشوری چنین بحرانی و تدبیر و جدیت در نظام تصمیم گیری کشور اولین قدم برای کاهش این بحران است.

با توجه به اینکه این اتفاق در دوره ای از تاریخ اقتصاد کشورمان اتفاق افتاده که اقتصاد کشور با چالش‌های چندگانه ساختاری از جمله چالش های بانکی، صندوق‌های بازنشستگی، بودجه وابسته به نفت، تورم، تحریم و …مواجه است؛

لذا در این نوشتار ضمن مطالعه آثار منفی و تهدیدات ناشی از شیوع ویروس کرونا در عرصه اقتصاد جهانی و داخلی، با هدف کاهش آثار منفی تهدیدات و تبدیل آنها به فرصت، گامی در جهت تبیین یک استراتژی صحیح در راستای خنثی سازی چالش های پر مخاطره احتمالی و تقویت آمادگی برای  راه بری اقتصاد کشورمان، راهکارهایی جهت کاهش آثار منفی این بحران در اقتصاد کشورمان ارائه گردد.

اقتصاد پسا کرونا، چالشها، راهکارها

الف : اقتصاد جهانی پس از کرونا

۱-تاثیر کرونا بر تجارت جهانی

کرونا هم روی عرضه و هم تقاضا، شوک وارد کرده است هر دوی این شوک ها بر تجارت بین المللی کالا و خدمات تاثیر خواهد گذاشت.

این ویروس احتمالا همان طورکه از نظر پزشکی، مُسری است، از نظر اقتصادی هم، مُسری است.

در خصوص آینده نگری نسبت به تاثیر کرونا بر تجارت، چند واقعیت باید مورد توجه قرار بگیرد:

اول اینکه  همه گیری های قبلی از جنگ جهانی تاکنون، عموماً بر کشورهای کم اهمیت اقتصادی تأثیر گذاشته بودند، اما این ویروس متفاوت است در کشورهای پیشرفته ای مثل چین، کره جنوبی، ایتالیا، ژاپن، آمریکا و آلمان، افراد زیادی به این بیماری مبتلا شده اند.

شش کشور پیشرفته ای که : حدود 55 ٪از عرضه و تقاضای جهانی (تولید ناخالص داخلی) را در اختیار دارند و حدود 60 ٪از تولید جهانی و 50 ٪صادرات تولید جهان را در اختیار دارند به طور مسلم، اختلال در عرضه و شوک های تقاضا در این کشورها، عواقب جهانی خواهد داشت.

نکته دوم اینکه اگر این ویروس و سیاستهای پیشگیری همراه با آن، باعث کاهش چشمگیر تقاضای کل در این شش کشور شود، رشد تجارت جهانی به میزان قابل توجهی، کند و آهسته خواهد شد.

و سوم اینکه علاوه براینکه این کشورها غول های جهانی هستند، بخش های تولیدی آنها در قلب زنجیره های بی شمار تأمین بین المللی قرار دارند و هر کدام از آنها، منبع مهمی برای ارسال ورودی های صنعتی به یکدیگر و سایر کشورهای دنیا محسوب میشوند.

به عنوان مثال، اجزا و قطعات صنعتی ساخته شده در چین، برای واحدهای تولیدی در بیشتر کشورهای دنیا، دارای اهمیت هستند.

بنابر این شوک عرضه در این شش کشور احتمالا- از طریق تجارت کالاهای واسطه – چیزی به نام “همه گیری زنجیره تأمین” ایجاد میکند، به این معنی که ایجاد شوک در این شش کشور باعث شوک در بسیاری از کشورها میشود – حتی آنهایی که بسیار کمتر با همه گیری مواجه میشوند. شوک عرضه و تقاضا بر جریان کلی تجارت احتمالا دو تاثیر مهم را بر صادرات و واردات نیز خواهد گذاشت.

به هر اندازه که کرونا بر عرضه شوک وارد کند، به همان اندازه صادرات هم متاثر میشود.

در کشورهایی که بیشترین ضربه را از کرونا خورده اند، صادرات هم بیشترین سقوط را داشته است.

به عبارت دیگر درکشورهای تجاری شریک که، بیشترین ضربه را از کرونا خورده اند، واردات هم بیشترین کاهش را داشته است.

اقتصاد پسا کرونا، چالشها، راهکارها

۲-تاثیر کرونا بر تولید جهانی

بخش تولید نیز در این شرایط ضربه سه گانه ای خواهد خورد.

اول اختلال در عرضه مستقیم که مانع تولید میشود و از آنجا که این بیماری ابتدا اثرش را بر بخش مهم تولیدی جهان (یعنی شرق آسیا) گذاشته، به سرعت در سایرغولهای صنعتی – نظیرایالات متحده و آلمان- گسترش می یابد.

دوم همه گیری زنجیره تأمین، شوک های عرضه مستقیم را تقویت میکند در این شرایط برای بخش های تولیدی سایر کشورها، دستیابی و دریافت واردات صنعتی لازم از کشورهای درگیر کرونا دشوارتر بوده و یا گران تر تمام خواهد شد .

سوم ‌اینکه اختلال در بخش تقاضا به دلیل افت اقتصادی در سطح کلان در نتیجه رکود اقتصادی و تاخیر در خریدهای احتیاطی توسط مصرف کنندگان و تاخیر در سرمایه گذاری توسط شرکتها، رخ خواهد داد.

مطمئنا بخش خدمات در تمام کشورهای آسیب دیده به سختی ضربه خواهد خورد.

اما نگرانی جدی تر تأثیرات شوک عرضه و تقاضا بر جریان کلی تجارت است که شوک عرضه و تقاضا احتمالا دو تاثیر مهم زیر را بر صادرات و واردات خواهد گذاشت:

اول اینکه در کشورهایی که بیشترین ضربه را از کرونا خورده اند، صادرات هم بیشترین سقوط را داشته است. به عبارت دیگر درکشورهای تجاری شریک که بیشترین ضربه را از کرونا خورده اند، واردات هم بیشترین کاهش را داشته است .

در واقع  در این شرایط، خطر رخداد یک آسیب دائمی در سیستم تجاری بعلت تغییر سیاستها و واکنش موسسات مختلف به این واقعه وجود دارد. ترکیبی از جنگ تجاری مداوم امریکا علیه همه شرکای تجاری این کشور (بویژه  چین) و اختالالت زنجیره تأمین که ناشی از کرونا است، میتواند منجر به فشار برای تغییر در زنجیره های تأمین فعلی در دنیا شود.

اقتصاد پسا کرونا، چالشها، راهکارها

ادامه دارد….