">

اقتصادی

آثار، چالش ها و راهکارهای تحقق شعار سال 1399 جهش تولید

جهش تولید: آثار، چالش ها، راهکارها

آثار، چالش ها و راهکارهای تحقق شعار سال 1399 «جهش تولید» موضوع این یادداشت است.

29 آوریل 2020 10:33

جهش تولید آثار چالش  راهکارها

دکتر امیر حسین طاهری

دکتر امیرحسین طاهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی

جهش تولید: آثار، چالش ها، راهکارها

جهش تولید از دیدگاه “کمی” به معنای چندین برابر شدن نرخ رشد اقتصادی- فرهنگی و از دیدگاه “کیفی”، به معنای رقابت پذیری جهانی و برند شدن کالاها و خدمات کشور است.

به عبارتی دیگر جهش در واژه مترادف با خیز است.یعنی کَندن از شرایط قبلی و یک حرکت با شتاب و استمرار به سمت هدف مطلوب یعنی رسیدن کشور به پیشرفت و توسعه .

در شرایط کنونی که علاوه بر تأثیر منفی و تخریبی تحریم اقتصادی، شاهد ضربه ویروس کرونا به کسب و کارها و اقتصاد خانواده ها هستیم، اولویت دادن به تولید، و تحقق شعار «جهش تولید» امری ضروری به نظر می رسد.

لازمه عملی کردن شعار «جهش تولید» هم افزایی همه سازمان ها و نهادهای حکومتی است.

برغم اینکه برخی معتقدند در شرایط بد اقتصادی و تحریم های سنگین و یکجانبه ایالات متحده که تمامی کانال های مالی ارتباط با بانکهای خارجی و بازار بین المللی مسدود شده و تامین کالای مورد نیاز بنگاههای تولیدی سخت گردیده و مشکلاتی را برای نظام اقتصادی ایران رقم زده و امکان جهش تولید غیر واقعی و باورناپذیر می نماید.

باید گفته شود که تجربه تاریخی ثابت کرده است رشد و شکوفایی در دل بحرانها به وجود آمده و شرایط تحریم فرصتی است تا بتوان به موضوع تولید داخلی بیشتر توجه کرد و با برنامه ریزی و تمرکز، تولید ناخالص ملی را افزایش داد.

بدون شک‌ به کار افتادن ماشین تولید نیازمند الزامات و ضروریاتی است که امکان رونق یا «جهش تولید» را در بازه زمانی کوتاه فراهم گرداند.

در این نوشتار ضمن بررسی آثار تحقق جهش تولید در اقتصاد و چالش های متصور در مسیر اجرایی شدن آن، راهکارهایی جهت تحقق جهش تولید در اقتصاد کشورمان ارائه خواهد گردید.

جهش تولید آثار چالش  راهکارها

۱- «جهش تولید»؛ امکان ترمیم آسیب احتمالی سطح اشتغال کشور به واسطه شیوع کرونا و همچنین جبران خسارت های اقتصادی ناشی از اختلال جزئی در برخی کسب و کارها در اثر شیوع کرونا ویروس در کشور را فراهم خواهد نمود.

2- «جهش تولید»؛ امکان تحقق درآمدهای مالیاتی پیش بینی شده در بودجه عمومی دولت در سال ۱۳۹۹ در شرایط تحریم و کاهش شدید قیمت نفت را افزایش خواهد داد.

3- «جهش تولید»؛ می تواند از عمیق تر شدن رکود تورمی در اقتصاد کشور جلوگیری نماید.

4- رفع موانع سرمایه گذاری و بهبود محیط کسب و کار بخش خصوصی به دلیل نیاز شدید «جهش تولید» به سرمایه گذاری داخلی در شرایط تحریم و محدودیت های بودجه عمرانی دولت از دیگر وقایع محتمل است.

5- تقویت صادرات غیر نفتی و ترمیم اختلال صادرات از مسیر کشورهای همسایه با هدف کمک به پوشش نیازهای ارزی کشور در شرایط تحریم نیز از جمله آثار «جهش تولید» خواهد بود.

6- انعطاف پذیری سیاست های اقتصادی دولت برای کنترل تبعات ناشی از مشکلات ساختاری اقتصادی ایران نظیر رشد بالای حجم نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی در شرایط تحریم های کنونی در سایه «جهش تولید» محقق خواهد شد.

جهش تولید آثار چالش  راهکارها

 ب: «جهش تولید»؛ چالش ها

۱- درک ناصحیح از مفهوم «جهش تولید» و نگاه کوتاه مدت به آن از جمله چالش های متصور در مسیر تحقق این شعار است و لذا درک صحیح مفهوم این شعار، توام با نگاهی بلند مدت و عدم برخورد تشریفاتی و فرمایشی با آن بسیار مهم است.

۲- عدم باور به تحقق این هدف از سوی کسانی که باید حرکت در جهت تحقق «جهش تولید» سیاست گذاری کرده و برنامه هایی را اجرا کنند میتواند یکی از چالش های تحقق این شعار سال به شمار آید.

۳- بدون تردید «روابط خارجی اقتصادی کشور» بخش غیرقابل تفکیک موضوع «جهش تولید» خواهد بود. مساله ای که مستقیما به سیاست خارجی و روابط خارجی کشور بویژه با همسایگان ارتباط پیدا می کند.

لذا یکی از چالش های جهش تولید امکان تامین انتظارات در خصوص «تسهیل روابط اقتصادی خارجی» در شرایط وجود چالشی فراگیر و بی سابقه همچون کرونا، است و بدیهی است در صورتی که سازمان ها و نهادهای اقتصادی و عملیاتی کشور بتوانند اهداف تدوین شده در مورد «جهش تولید» را محقق کنند، ماموریت و وظیفه دستگاه دیپلماسی برای پیدا کردن و تسهیل دستیابی تولیدکنندگان به بازارهای منطقه ای بسیار مهم خواهد بود.

۴- تحریمها که از جمله آثار آن کوچک شدن اقتصاد در حوزه تجارت خارجی و توقف یا کاهش همکاری‌های بین‌المللی با بنگاه‌های تولیدی بوده همواره یکی از مشکلات اساسی جهش تولید در بخش های مختلف اقتصادی کشور، محسوب می گردد.

۵- مشکلات ناشی از کاهش قیمت نفت و درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت و کاهش توان دولت در پرداخت‌های عمرانی حوزه تولید و تجارت و همچنین تامین کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای مورد نیاز تولید نیز از جمله چالش های جهش تولید در کشور است.

۶- نظر به مواجه بودن بازار پولی، مالی و بانکی کشور با مشکلاتی اساسی در قالب شاخص هایی مثل نسبت کفایت سرمایه پایین، مطالبات غیر جاری بالا، بنگاه داری بانک‌ها یا بنگاه داری صنایع بزرگی مثل خودروسازیها، ارتباط محدود نظام بانکی کشور با بانک‌های بزرگ دنیا، فاصله داشتن صورتهای مالی بانک‌ها از استانداردهای بین المللی و نبود ابزارهای مناسب تأمین مالی دولت و انتقال نیازهای مالی دولت به نظام بانکی لذا چنین به نظر می رسد که برطرف کردن این مشکلات یکی از چالشهایی است که در مسیر تحقق جهش تولید متصور است.

۷- مشکلات و موانع ساختاری، قانونی، مدیریتی نیز از جمله چالش هایی است که در مسیر تحقق جهش تولید در کشور وجود دارد.

جهش تولید آثار چالش  راهکارها

برخی از راهکارهای علمی و عملیِ تحققِ شعار «جهش تولید» عبارتند از:

۱- رفع قوانین و سیاست گذاری های متعارض (تنقیح قوانین. تصویب قوانین جدید در تعامل با مجلس. حذف قوانین سرعت گیر و سرکوب کننده تولید ) و اصلاح فرآیندهای پیچیده منشأ طولانی شدن انجام امور.

۲- اصلاح ساختار و اولویت بخشیدن به رفع موانع تولید خصوصاً در بخش خصوصی(اعم از موانع بانکی، مالیاتی، بیمه‌ای، حمل و نقل، فروش) و حمایت کامل از تولید کنندگان و صنایع وابسته و جلوگیری از ورود کالای قاچاق به کشور.

۳- ایجاد نهضت ملی مصرف کالای ایرانی با کیفیت توسط اصناف و آحاد ملت و جلوگیری از ورود هرگونه کالای مشابه ایرانی.

۴– استفاده از سیاست‌های پولی و مالی لازم در جهت دستیابی به «جهش تولید».

۵-کاهش نرخ رشد نقدینگی و برقراری تناسب بین نرخ رشد تولید و نرخ رشد نقدینگی در جهت کنترل تورم (چرا که‌ ارتباط منفی بین افزایش تورم و کاهش بهره وری کل عوامل تولید امری ثابت شده است) پیش نیاز «جهش تولید» در شرایط فعلی در اقتصاد کشور است.

۶- ادامه سیاست‌های حمایتی از بازار سرمایه و بورس کشور یکی از راهکارها برای تحقق «جهش تولید» است چرا که از کانال بازار شفاف سرمایه، نقدینگی سرگردان در بازار جمع آوری و به صورت مستقیم به سمت بنگاه‌های تولیدی یا غیر مستقیم در قالب تسهیلات از سوی بانک‌ها به سمت تولید هدایت می‌شود.

۷– طبق اصول پایه اقتصاد، جهش واردات مواد اولیه و واسطه ‌ای مربوطه با توجه به سهم قابل توجه آن در تولید وجهش صادرات در بخش‌های مزیت‌دار نیز پیش‌نیاز «جهش تولید» است.

۸- با توجه به نقش موثر دیپلماسی اقتصادی پویا و فعال به عنوان، پیش‌نیاز هر کسب و کار صادرات‌گرا لذا در شرایط تحریمی کنونی ادبیات کلاسیک دیپلماسی اقتصادی و ابزارهای مرسوم آن موضوعیت بیشتری پیدا می کند.

جهش تولید آثار چالش  راهکارها

۹– فرهنگ سازی در خصوص کار و تولید و ایجاد زمینه های کار تولیدی با کیفیت، مشوق های تولیدی و رفع انحصارات سرمایه گذاری در صنایع بزرگ.

۱۰- ایجاد ثبات اقتصادی و امنیت سرمایه گذاری با هدف جذب سرمایه داخلی و خارجی در بخش تولید.

۱۱– استفاده از ظرفیتهای بومی و استقلال از صادرات تک محصولی و خام فروشی و تخصصی و حرفه ای عمل کردن

۱۲– هدایت سرمایه های خُرد مردم در تولید مشروط بر توجیه پذیر بودن سرمایه گذاری و تضمین سود دهی منابع مالی خُرد در مشارکت در تولید .

۱۳- اصلاح نظام بانکی یکی از شروط مهم تحقق «جهش تولید» است. چرا که توجه به مسائل مالی و جهت گیری واقعی تسهیلات به سمت تولید یکی از موضوعات مهم جهش تولید است که سیستم بانکی نقش مهمی را دراین زمینه عهده دار است.

۱۴- استفاده از ظرفیت مالی و انسانی ایرانیان داخل و خارج از کشور.

۱۵- استمرار در روند دنبال کردن جهش در حوزه تولید. ضمن حفظ ثبات، و پویایی لازم به عنوان اصلی اساسی در جهت «جهش تولید».

۱۶- مردمی سازی تولید و تضمین بازار در کنار مستشاری حرفه ای در زمینه چگونگی تولید و نحوه توزیع و…

۱۷– تقویت زیر ساخت دانش تولید مبتنی بر سرمایه انسانی ماهر و خلاق و بهره گیری از منابع انسانی و اجتماعی حوزه علم و فناوری کشور.

۱۸- فعال‌‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان بعنوان یکی از محورهای اصلی اقتصاد مقاومتی و از جمله راهکارهای اصلی برای جهش تولید.

جهش تولید آثار چالش  راهکارها

جمع بندی

تحول در بُعد رفتار اقتصادی در سطح نهادی و مردمی لازمه جهش در اقتصاد کشور است و بخش تولید شاهد تغییری جهشی نخواهد گردید، مگر اینکه نگرش ها، انتظارات و رفتارهای اقتصادی و تجاری به میزان متناسب تغییر یابد.

فرهنگ مصرف گرایی، اسراف و تبذیر و در نهایت راضی نبودن از زندگی در همه حال، هر نوع رشد یا جهش اقتصادی را با شکست مواجه می کند.

اقتصاد ایران دچار عارضه رشد اقتصادی پایین و ناپایدار است و خروج از آن الزاماتی دارد.

یکی از این الزامات جهش قابل توجه در سرمایه‌گذاری است که خود مستلزم جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی است.

ثبات اقتصاد کلان، افزایش رقابت و شفافیت در اقتصاد، بهبود محیط کسب و کار و اصلاح سیاست‌های ارزی از جمله دیگر الزامات رشد اقتصادی هستند که بایستی به طور جدی پیگیری شود.

«جهش تولید» زمانی به صورت واقعی و عینی کارکرد خود را نشان می دهد که همه اجزای آن در کنار هم کار کند، اگر یکی از این اجزا اعم از نظام بانکی یا سیاست های پولی و مالی و نظام مالیاتی و گمرکی و… رفتار مناسب تولید نداشته باشد تولید و جهش تولید به تعویق خواهد افتاد.

لذا برنامه ریزیها، سیاست گذاریها و مدیریتها به گونه ای باید اعمال شود که این سیستم در خدمت تولید باشد.

واقعیت این است که بدون توجه به تصویر کلان و بستر سیاست‌گذاری، راه حل‌های مقطعی و جزیی‌نگر، نه تنها راهگشا نخواهد بود، بلکه ایجاد اجماع که لازمه این امر مهم است را به تاخیر خواهد انداخت.

ایجاد گفتمانی غالب، تاثیر گذار و مطالبه گر در کنار اراده و عزم ملی از اهم اولویتها بوده و در صورت جدیت و تلاش از سوی سازمانها و نهادهای ذیربط و بانکهای تجاری درجهت اجرای بهینه قانون و اقدام و عمل موثر بنگاه ها و شرکتها به عنوان رکن آخر در جهت رشد و رونق تولید و اقتصاد کشور قطعاً در جهش تولید موفق خواهیم بود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.