">

سیاسی و روابط بین الملل

عربستان ؛ سرانجام تحولات و راهبردها

علل و عوامل تغییراتی که اخیرا در عربستان در حال اتفاق است و آینده این تحولات دستمایه این یادداشت قرار گرفته است.

11 نوامبر 2017 14:32

محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در سال 2017 بر خلاف قواعد موجود در خاندان پادشاهی سعودی برای تعیین ولیعهد توانست با حمایت پدرش ملک سلمان ، ولیعهدی را از پسر عمویش گرفته و به علت کهولت سن و با در دست گرفتن وزارت دفاع ، امروز به مرد اول عربستان تبدیل شود.

محمد بن سلمان با دست زدن به اقداماتی از قبیل صدور مجوز حضور زنان در ورزشگاه ها و اجازه رانندگی به زنان و شرکت آنان در برخی انتخابات محلی و اخیراً به بهانه مبارزه با فساد اقدام به بازداشت گسترده شاهزادگان و مقام های سابق و فعلی کرد که شاهزاده میلیاردر ولید بن طلال و متعب بن عبدالله فرمانده گارد ملی،ترکی بن عبدالله امیر سابق ریاض و عادل فقیه وزیر اقتصاد فعلی از سرشناس‌ترین چهره‌های آن به شمار می‌روند و گفته شده است شاهزاده سعودی بنام منصور بن مقرن بن عبدالعزیز نیز در هنگام فرار به علت سقوط بالگردش کشته شده است برخی تحلیگران سیاسی معتقدند وی یکی از مخالفان انتقال ولیعهدی به محمد بن سلمان بوده است.

در بعد خارجی هم شاهد یک اقدام غیر متعارف دیپلماتیک و اعلام استعفای سعد حریری از نخست وزیری لبنان از خاک عربستان بودیم . استعفایی که به گفته سید حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان با اجبار و فشار سعودی‏ ها انجام گرفت و با انشا و ادبیات عربستان هماهنگ و همخوانی دارد. همچنین اصابت موشک یمنی‏ ها به ریاض و اظهارات ترامپ که گفته این موشک ایرانی بوده است.

اینگونه اقدامات از سوی ولیعهد سی و چند ساله سعودی نشان از تحولاتی در آینده می دهد که چند لایه و ریشه در خارج مرزهای عربستان از جمله آمریکا و رژیم صهیونیستی دارد .

با نگاهی گذرا به تاریخ معاصر، این واقعیت را می‏ توان یافت که رژیم هایی که در معرض سقوط قرار گرفته ‏اند برای ایجاد تاخیر در فروپاشی و عبور از بحران سیاسی و اقتصادی به رفرم متوسل شده ‏اند و اصلاحات داخلی و مبارزه با فساد وجه مشترک آنهاست. همچنین :

  • این کشورها با اینگونه اقداماتشان به صورت رسمی اعلام کرده اند کشورشان به دلیل سیاست های غلط حکام قبلی اکنون در فساد غوطه خورده و ضرورت مبارزه با آن وجود دارد.
  • این کشورها پس از بوجود آمدن بحران های سیاسی و اقتصادی دست به مبارزه با فساد زده اند. یعنی در حقیقت علاجه واقعه را نه قبل از وقوع بلکه بعد از آن دنبال کرده اند.
  • گذشت زمان نشان داده است که حکام وقت این کشورها به صورت مستقیم و غیر مستقیم در حقیقت با اینگونه مبارزه با فساد در زمین آمریکا و رژیم صهیونیستی بازی کرده و قلاده حاکمیت خود را از دست داده و نابود شده ‏اند. برای نمونه پهلوی دوم در ایران– گورباچف در شوروی سابق – مبارک در مصر و بن علی در تونس و … وقتی برای اصلاح حکومتشان دست به مبارزه با فساد زدند و حاکمیت و قدرت فاسد خود را زیر تیغ جراحی بردن، دانسته یا ندانسته با گذشت زمان متوجه شدند دسته این تیغ جراحی در دست خودشان نبوده است.

امروزه محمد بن سلمان در عربستان سعودی نیز با خطاهای راهبردی و برای عبور از بحران سیاسی و اقتصادی مبارزه با فساد در حاکمیت را آغاز کرده و به دلایل زیر در مسیر فروپاشی قرار گرفته است:

  • فساد مالی و سیاسی ریشه دار و وابستگی های شدید سیاستمداران سعودی به غرب و آمریکا و ارتباط آنان با اسرائیل فرصت بازگشت و اصلاح را از این رژیم گرفته است. منافع ملی در غرب و آمریکا و اسرائیل حرف اول را خواهد زد و عمر حکومت های وابسته متغییری از این منافع هستند. موضوعی که تاریخ نیم قرن اخیر در منطقه بخوبی بر آن صحه می گذارد.
  • شکست در سیاست های خارجی سعودی در سوریه – عراق – بحرین و یمن و اکنون در لبنان که همگی ناشی از خطاهای راهبردی و پیروی از سیاست های منطقه ای آمریکا و رژیم صهیونیستی است و هزینه های گزافی را به رژیم سعودی تحمیل نموده است که جبران آن در کوتاه مدت و نه در میان مدت امکان پذیر نیست.
  • خزانه نسبتاً خالی سعودی‏ ها که ناشی از پایین آمدن قیمت نفت در سال های اخیر بوده و عمدتاً عربستان خود یکی از بانیان پایین قرار دادن قیمت بوده است، موجب گردیده که اقتصاد عربستان شدیداً ضربه بخورد. اضافه بر این موضوع هزینه‏ های جنگ‏ های نیابتی در عراق و سوریه، هزینه جنگ افروزی آمریکا در منطقه و هزینه جنگ نابرابر یمن که به صورت ناحق بر مردم مظلوم یمنی تحمیل شده است و ناکامی و شکست سیاست‏ های عربستان در منازعات منطقه ‏ای رژیم سعودی را در آستانه انفجار قرار داده است.
  • دست و دلبازی های حکام سعودی در معاملات اقتصادی و عمدتا خرید تسلیحات از طرف های غربی و بخصوص آمریکا شرایط را برای آنان جهت تامین اعتبار لازم پیچیده تر کرده است. شاهزادگان میلیاردر سعودی و تجار عربستانی تا چه حد حاضر می باشند هزینه این ولخرجی های حکام سعودی را به گردن بگیرند این همان معضلی است که ولیعهد ناپخته و جوان سعودی با آن روبرو است و احتمالاً مبارزه علنی با فساد را برای تامین بخشی از هزینه‏ ها و دسترسی به منابع داخلی آغاز کرده است.

اما در این شرایط که تحولات در حاله ای از ابهام قرار گرفته، جمهوری اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی باید هوشمندانه و سنجیده رفتار نماید.

  • اوضاع طی چند سال اخیر به هیچ وجه به نفع سعودی ها نه در داخل و نه در خارج نبوده و نیست. حوادث و اتفاقات نیز به یاری حکام سعودی نیامده است، فاجعه منا و افتادن جرثیقل در خانه کعبه نیز با خوش بینی باید از مصادیق همین وقایع دانست. شکست داعش و تکفیری ها در سوریه و عراق و ترس از بازگشت هزاران سعودی سرشکسته از جنگ به عربستان و سر و سامان نسبی اوضاع سیاسی در عراق به همراه قدرت گرفتن الحشد شعبی در این کشور و مقاومت بحرینی ها برای رسیدن به خواسته هایشان و حملات تهاجمی یمنی ها که دامنه آن تا فرودگاه ریاض کشیده شده است نشان از در سراشیبی قرار گرفتن حکام سعودی دارد. در چنین شرایطی سیاست حلم و بردباری در کنار ایجاد اشرافیت دقیق بر تحولات داخلی در عربستان و اتخاذ مواضع حکیمانه و عزتمندانه که توام با نشان دادن توان قدرت دفاعی کشور خواهد بود را بایستی با ضمیمه کردن دوری از افزایش سیاست های تنش آفرین در منطقه به پیش برد زیرا تاریخ نشان داده است سرانجام رژیم‏ها، حکام و سیاستمدارانی که عزم و اراده خود را به وابستگی به نظام سلطه به سردمداری آمریکا و نفوذ رژیم صهیونیستی پیوند زده اند چیزی جز سقوط و فروپاشی نبوده و نخواهد بود و عربستان سعودی نیز نمی تواند از این قاعده مستثنی باشد.
  • عربستان سعودی با رهبری محمدبن سلمان که خواهان سردمداری جهان عرب است در روندی قرار گرفته که منابع مادی و انسانی جهان اسلام را از بین خواهد برد و جمهوری اسلامی ایران از جنگ خانوادگی در بین مسلمانان استقبال نمی کند و ترجیح می دهد مسائل منطقه ‏ای بدون مداخله دیگران (قدرت های فرا منطقه‏ ای) حل و فصل شود و از نخبگان و بزرگان جهان اسلام خواسته شود که دولت های اسلامی را از این که در دام نظام سلطه قرار گیرند برحذر دارند. نزاع و اختلاف بین کشورهای اسلامی به ضرر همه کشورها و به نفع قدرت های سلطه گر خواهد شد.

18/8/96

5 دیدگاه برای “عربستان ؛ سرانجام تحولات و راهبردها

  1. خیلی خوش باورانه وارزومندانه تحلیل شده است کانه فردا حکومت عربستان فرو می پاشد

  2. با عرض معذرت احساس میکنم این تحلیل بشدت دولتی است پازل حرکت عربستان دقیقا تامین کاتالیزور تحقق سند ۲۰۳۰ میباشد وگام ها تمامی حساب شده است عینک ما باید تغییر کند

  3. سلام دوست عزیز،بنظر از چند نکته نباید غفلت کرد.اولا خاورمیانه از زمان سیلاک دریادار کوروش کبیر تا هم اکنون از نگاه نظریه پردازان ژئوپلیتیکی یا قلب جهان یا حاشیه قلب جهان بوده و هر کسی که بر این منطقه تسلط داشته باشد بر کل جهان حکومت می کند و جنگهایی امپراتوری عثمانی و شکست آن،درگیر نمودن چهار قرن دولت عثمانی با دولت صفوی و خدف عثمانی و ضعیف و وابسته شدن ایران، جنگ جهانی دوم، حضور ارتش شوروی سابق در افغانستان، القاعده و سایر گروهایی افراطی ، جنگ ایران و عراق، دو جنگ خلیج فارس ، محور شرارت قرار دادن چهار کشور ایران، سوریه، عراق و افغانستان،مسئله خلیج کذایی توسط ترامپ و تاکید آمریکا بر حمایت از عربستان و… همگی نشانه و علامت های از حساسیت منطقه خاورمیانه است.دوما، پدیده ای گذار خاورمیانه واقعا پدیده است نه پروژه یعنی چه بخواهیم و چه نخواهیم این فرایند و پدیده به پیش میرود و البته قدرت های بزرگ تلاش خواهند کرد که ان را به پروژه مورد نظر خود تبدیل کنند و در این دوران گذار چون ایران بیش از یک قرن است یعنی از زمان جنگ های عباس میرزا با روسیه وارد دوران گذار شده و مبارزات فراوانی هم برای به پایان رساندن مثبت این دوران گذار انجام داده یک قدم از کل خاورمیانه از نگاه شرایط، بسترها، آمادگی و… جلوتر است اما در عین حال بدون آسیب هم نیست چون دوران گذار طولانی ویرانگر هم هست و امید ها را هم کم کم به یاس تبدیل می کند چرا که دوران گذار چیزی شبیه جنگ است و فرسایش در این عرصه ویران گر است.سوما، باهیات حاکمه فعلی عربستان و بخصوص بن سلمان که مهره تربیت شده آمریکا، غرب و اسرائیل است نباید عوام پسندانه مواجه شد بر اساس آخرین نظریه پرداز ژئوپلیتیکی، ژان ژاک شایبر قلب خاورمیانه عربستان است و هر کس بر عربستان مسلط شود بر خاورمیانه مسلط شده است و کلید فتح جهان در خاورمیانه است. و اگر ترامپ به ظاهر از نگاه ما دیوانه ، احساسی، عصبانی و شتاب زده است ولی پشت این رفتار استراتژی پیچیده قرار دارد و بر اساس نظریه ای پر پروانه. ای دانشمند سیاسی آمریکایی آقای ریگز عمل می کند یعنی در آمریکا و اروپای متحد خود یک موج کوچک ایجاد می کند و ارتعاش ویرانگر در خاورمیانه را به همراه دارد و او نگاه تصور خوشبینانه ان است که روسیه همراه و یا معین ما است غافل از اینکه دشمن دیرینه ایران در هر شرایطی روسیه است اگر ایران در پله قدرت اول منطقه قرار گیرد اگر برای اروپا و امریکا تا حدودی قابل تحمل باشد برای روسیه هرگز قابل تحمل نخواهد بود.بنظر می رسد ایران اکنون شرایطی شبیه زمان صفویه و عثمانیه دارد و قدرت های جهانی و منطقه‌ای بدنبال در گیر کردن ایران با یک چنگ نیابتی است که چند نتیجه مفید برای روسیه، امریکا، اروپا و اسرائیل دارد.مسئله ایران و رژیم صهیونیستی به حاشیه می رود و در مقابل مسئله ایرانی و عربی در متن گفتمان قرار می گیرد و از طرف دیگر بن سلمان در این هژمونی ایرانی و عربی هم پایه های قدرت خود را تقویت می کند و هم موانع داخلی یعنی شاهزاده های مزاحم را به بهانه مبارزه با فساد از سر راه خود بر می دارد و هم محرومیت ها و هیجانات جوانان عربستان را تقلیل می دهد و اگر موفق شود خود را به عنوان یک اصلاح گر بر مردم شبه جزیره عربستان تحمیل خواهد کرد.

  4. البته حکام عربستان خردمند نیستن اما به نظر م به دلیل داشتن مشاورین امریکایی در مقابله با ایران خردمندانه تر رفتار می کند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.