توسط : مقدمه
عملیات ۷ اکتبر ۲۰۲۳، که توسط حماس علیه اسرائیل اجرا شد، یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای نظامی در سال‌های اخیر بود که پیامدهای گسترده‌ای در سطح منطقه و بین‌الملل به همراه داشت. این عملیات که با نفوذ گسترده حماس به محدودۀ تحت اشغال اسرائیل و حملات موشکی همراه بود، از دو منظر قابل تحلیل است: اول، این‌که ممکن است این رویداد یک “تله نظامی” توسط اسرائیل باشد. دوم، این‌که این حمله، تصمیمی راهبردی از سوی حماس برای تغییر معادلات منطقه‌ای بوده است. این مقاله با هدف تحلیل این دو دیدگاه، به بررسی تهدیدها، فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی هر دو طرف می‌پردازد.
اخبار این عملیات در اغلب رسانه‌های دنیا انعکاس یافت. حملات در سحرگاه ۷ اکتبر با شلیک حداقل ۳۰۰۰ راکت به سمت اسرائیل آغاز شد و با استفاده از وسایل نقلیه و پاراگلایدر وارد خاک اسرائیل شدند. حمله کنندگان با شکستن دیوارغزه-اسرائیل، به پایگاه‌های نظامی حمله کردند و غیرنظامیان را در ۲۱ منطقه از جمله بعری، کفارعزه، نیر اوز، نتیوحاسارا و الومیم را به قتل رساندند. ۳۶۴ غیرنظامی حاضر در جشنواره موسیقی نوا کشته و تعداد زیادی زخمی شدند. ارتش اسرائیل تخمین می‌زد که حدود ۳۰۰۰ شبه نظامی به جنوب اسرائیل حمله کرده‌اند و در روز بعد به خاطر شکسته شدن حصارها، تعداد بیشتری از شهروندان غزه وارد اسرائیل شدند. منابع اسرائیلی اعلام کردند: مهاجمان حماس در مجموع ۱۱۳۹ نفر را کشتند: ۶۹۵ غیرنظامی اسرائیلی (از جمله ۳۸ کودک) ۷۱ شهروند خارجی، و ۳۷۳ عضو نیروهای امنیتی.
حدود ۲۵۰ غیرنظامی و سرباز اسرائیلی از جمله ۳۰ کودک نیز به عنوان گروگان به نوار غزه برده شدند. هدف اعلام شده برای گروگان‌گیری، مجبور کردن اسرائیل به مبادله آنها با فلسطینیان زندانی بوده است.
حماس اعلام کرد که این حمله به دلیل ادامه اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل، محاصره نوار غزه، گسترش شهرک‌های اسرائیل و به دلیل افزایش خشونت شهرک‌نشینان اسرائیلی صورت گرفته است.
حداقل ۴۴ کشور، این حمله را تروریستی اعلام و محکوم کردند، در حالی که برخی از کشورهای عربی و مسلمان، اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل را عامل اصلی این حمله دانستند. برخی از خبرگزاری ها، این روز را خونین‌ترین روز در تاریخ اسرائیل و مرگبارترین روز برای یهودیان از زمان هولوکاست نامیدند. برخی دیگر این حمله را یک نسل‌کشی علیه اسرائیلی‌ها خواندند. (گاه‌شمار جنگ اسرائیل و حماس (۲۸ اکتبر–۲و3 نوامبر ۲۰۲۳))
پیش‌زمینه تاریخی و استراتژیک
تاریخچه درگیری‌ها
تاریخ درگیری بین اسرائیل و گروه‌های فلسطینی، از جمله حماس، به دهه‌های پیش بازمی‌گردد. از زمان تأسیس حماس در سال ۱۹۸۷، این گروه به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی مقاومت علیه اسرائیل شناخته می‌شود. در سال‌های اخیر، با افزایش تنش‌ها در غزه و سیاست‌های سرکوبگرانه اسرائیل، حماس تلاش کرده است تا با تقویت توان نظامی خود، جایگاه منطقه‌ای‌اش را ارتقا دهد. (Kydd & Walter, 2006)
وضعیت منطقه پیش از عملیات
پیش از عملیات، اسرائیل با چالش‌هایی از جمله اختلافات داخلی، افزایش نفوذ ایران در منطقه و تهدیدات حزب‌الله مواجه بود. در مقابل، حماس با محاصره اقتصادی و محدودیت‌های شدید روبه‌رو بود و تلاش می‌کرد حمایت مردمی را جلب کند. (Baker, 2023)
اهداف اعلامی و غیررسمی طرفین
اسرائیل هدف خود را حفظ امنیت داخلی و کاهش تهدیدات خارجی اعلام می‌کرد. از سوی دیگر، حماس با اعلام اهدافی چون آزادی فلسطین و مقاومت در برابر اشغالگری، به دنبال مشروعیت‌بخشی به اقدامات خود بود. (Levy, 2023)
اهداف اعلامی توسط حماس
تلویزیون الجزیره گزارشی از گردان های قسام انتشار داد که از زبان عضو شورای فرماندهی این گردان مراحل برنامه ریزی برای عملیات 7 اکتبر را تشریح می‌کرد. او گفت:«در طول برنامه‌ریزی «عملیات 7 اکتبر» یگان اطلاعات حماس موفق به دستیابی به یک سند مربوط به فعالیت یگان 8200 رژیم اشغالگر از طریق نفوذ امنیتی به یکی از سرورهای آن ها شد. این سند مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفت و محتوای آن در مسیر برنامه ریزی عملیات گنجانده شد. تصمیم بر این شد که یک برنامه فریب وگمراه سازی استراتژیک برای دشمن اجرا شود. او گفت: ما به دشمن این تصور را دادیم که تسهیلات را پذیرفته‌ایم. در حالی که آماده‌سازی برای نبرد به طور کامل جریان داشت. منطقه عملیاتی طوفان الاقصی مشخص شد، هدف حمله به لشکر غزه و نابودی پایگاه‌ها و موقعیت‌های آن، همچنین هدف قرار دادن نیروهای امنیتی مستقر در شهرک های لشکر غزه و اسیر کردن بیشترین تعداد ممکن از نظامیان دشمن برای آزادی اسرای ملت فلسطین بود. با توجه به گستردگی نبرد و پیامدهای پیش‌بینی شده آن، برادران در محور مقاومت در جریان قرار گرفتند. امّا زمان دقیق انجام عملیات در محدودترین دایره ممکن نگه داشته شد تا موفقیت حمله تضمین شود. ما عملیات اسیر کردن نظامیان دشمن را در مسیرهای ازپیش تعین شده و دور از چشم اشغالگران و فناوری پیشرفته آن ها انجام دادیم. رویکرد ما این بود که با اسرا مطابق تعالیم اسلام رفتار شود. بر این اساس ما مراقب جان اسرای دشمن بودیم و با آن ها به خوبی رفتار کردیم، امّا دشمن از همان روز اول تصمیم به کشتن آنها گرفت. این موضوع در هدف قرار دادن آنها در شهرک بئیری، بمباران و کشتن «تومرنمرود» افسر جوان اسرائیلی در روزهای اول نبرد وکشتن سه نظامی دیگر در شرق شجاعیه واضح و مشخص بود. دشمن تا به امروز نیز به کشتن اسرا ادامه داده است» (بازپخش خبر الجزیره، سایت صدای مردم: 6 بهمن 1403)
محورهای کلیدی این یادداشت:
– طراحی و برنامه‌ریزی قبلی
– استراتژیک (راهبردی) نامیدن این عملیات
– هدف حمله به لشکر غزه، نابودی نیروهای امنیتی و اسیر گرفتن نظامیان، برای تبادل وآزادسازی اسرای فلسطینی
– اجرای عملیات فریب برای ایجاد غفلت در نیروهای دشمن
– عمل مبتنی بر اطلاعات ناشی از نفوذ در سرور 8200 (داشتن دست بالا)
آمار تلفات و خسارات انسانی و زیرساختی تا تاریخ آتش‌بس
تا آغاز آتش‌بس در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵، آمار تلفات و خسارات انسانی و زیرساختی در جریان درگیری بین اسرائیل و حماس به شرح زیر است:
تلفات انسانی:
در فلسطین (نوار غزه):
کشته‌شدگان: بیش از ۴۷٬۰۰۰ نفر، که بیش از نیمی از آنها زنان و کودکان بوده‌اند. (AP News: 23 ژانویه2025)
زخمی‌ها: آمار دقیقی در دسترس نیست، اما با توجه به شدت درگیری‌ها، تعداد زخمی‌ها بسیار بالاست و در برخی گزارشات از مرز صد هزار نفر فراتر رفته است.
آوارگان: حدود 000/900/1 نفر، معادل ۹۰٪ جمعیت غزه، مجبور به ترک منازل خود شده‌اند.
در اسرائیل:
کشته‌شدگان نظامی: آمار کشته شدگان اسراییلی در عملیات 7 اکتبر 1478 نفر اعلام شده است (ویکی پدیا: 21مه
2024fa.wikipedia.org) آمار تلفات تازمان آتش بس برای اسرائیل1684 سرباز ذکر شده است.[1]
کشته‌شدگان غیرنظامی: آمار دقیقی در منابع موجود نیست. ولی در یک نقل، تعداد زخمی‌ها وقربانیان اسرائیل در این جنگ بیش از 70000 نفرگزارش شده است «دنیای اقتصاد: مهر1403)
خسارات زیرساختی:
در فلسطین (نوار غزه):
- بیش از ۱۳۶٬۰۰۰ سازه و ۲۴۵٬۰۰۰ واحد مسکونی آسیب دیده یا تخریب شده‌است.
- بیش از ۹۲٪ جاده‌های اصلی آسیب دیده‌اند.
- ۸۴٪ از مراکز بهداشتی آسیب دیده‌اند.
- ۶۷٪ از تأسیسات آب و فاضلاب آسیب دیده‌اند.
- صدها مدرسه، دانشگاه و ساختمان مذهبی تخریب شده‌اند.
- بیش از ۴ بیمارستان و ۹ مرکز پزشکی از سرویس‌دهی خارج شده‌اند. (خبرگزاری آسوشیتد پرس23ژانویه 2025) و (روزنامه لوموند:8 اکتبر 2024)
در اسرائیل:
- از خسارات زیرساختی آمار دقیقی در منابع رسمی موجود نیست.
سناریوی اول: عملیات به‌عنوان تله نظامی طراحی‌شده توسط اسرائیل
دلایل موافقان این دیدگاه
- غافلگیری بیش از حد: برخی تحلیل‌گران معتقدند که میزان موفقیت حماس در نفوذ به خاک اسرائیل و عدم واکنش سریع از سوی نیروهای امنیتی، می‌تواند نشان‌دهنده برنامه‌ریزی قبلی و نوعی تله‌گذاری نظامی اسرائیل باشد.
- بهره‌برداری سیاسی: اسرائیل می‌توانست از این حمله برای ایجاد اجماع داخلی و جلب حمایت بین‌المللی استفاده کند. (Haaretz, 2023)
تهدیدات و فرصت‌ها برای اسرائیل
تهدیدات: افزایش بی‌اعتمادی داخلی، تقویت مواضع حماس در افکار عمومی منطقه.
فرصت‌ها: توجیه اقدامات نظامی شدیدتر علیه غزه و جلب حمایت‌های بین‌المللی. (Jerusalem Post, 2023)
چالش‌ها برای اسرائیل
چالش اصلی اسرائیل، مدیریت فشارهای داخلی و واکنش‌های بین‌المللی به تلفات غیرنظامیان است. (International Crisis Group, 2023)
سناریوی دوم: عملیات به‌عنوان تصمیم راهبردی حماس
دلایل موافقان این دیدگاه
تقویت جایگاه منطقه‌ای: این عملیات، حماس را به‌عنوان پیشگام مقاومت فلسطینی مطرح کرد.
ایجاد بازدارندگی: نمایش توانمندی نظامی حماس، قدرت بازدارندگی آن را در برابر اسرائیل افزایش داد. (Al Jazeera, 2023)
تهدیدات و فرصت‌ها برای حماس:
تهدیدات: احتمال حملات تلافی‌جویانه شدید، کاهش حمایت‌های بین‌المللی.
فرصت‌ها: جلب حمایت مردمی و منطقه‌ای، ارتقای جایگاه در محور مقاومت. (Middle East Eye, 2023)
چالش‌ها برای حماس: مدیریت اوضاع پس از عملیات و حفظ حمایت حامیان منطقه‌ای از مهمترین چالش‌های حماس است. (Iranian Studies Journal,
2023)
تأثیر طوفان‌الاقصی بر حامیان هر طرف
حامیان اسرائیل. ایالات متحده و اتحادیه اروپا همچنان از اسرائیل حمایت می‌کنند، اما این حمایت ممکن است تحت تأثیر تلفات غیرنظامیان در غزه قرار گیرد. (Brookings Institution, 2023)
حامیان حماس. ایران، حزب‌الله و دیگر گروه‌های مقاومت منطقه‌ای، حمایت خود را از حماس افزایش داده‌اند. این حمایت‌ها باعث تقویت محور مقاومت و تضعیف سیاست‌های منطقه‌ای اسرائیل شده است. (Journal of Palestine Studies, 2023)
آتش بس
پذیرش آتش‌بس توسط اسرائیل در درگیری‌های اخیر با حماس، ناشی از مجموعه‌ای از عوامل نظامی، سیاسی و اجتماعی بوده است. تحلیل‌های مختلفی از سوی موافقان و مخالفان اسرائیل در این زمینه ارائه شده است که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
دلایل پذیرش آتش‌بس توسط اسرائیل:
- ناکامی در دستیابی به اهداف نظامی: اسرائیل نتوانست به اهداف اعلام‌شده خود در تضعیف حماس و توقف حملات موشکی دست یابد. حملات موشکی حماس ادامه داشت و ساکنان مناطق شمالی اسرائیل نتوانستند به منازل خود بازگردند.
- فشارهای داخلی و تلفات نظامی: با افزایش تلفات در میان نظامیان اسرائیلی، فشارهای داخلی از سوی خانواده‌های سربازان و جامعه بر دولت برای پایان دادن به درگیری‌ها افزایش یافت.
- افزایش توانمندی‌های حماس: حماس توانست تعداد زیادی جنگجو جذب کند که بیش از توان اسرائیل در مقابله با آنها بود.
- دو منبع آگاه در کنگره آمریکا که به اطلاعات محرمانه دسترسی دارند، اعلام کردند که جنبش مقاومت اسلامی حماس از آغاز جنگ در نوار غزه بین 10 تا 15 هزار نفر را به خدمت گرفته است که نشان می دهد این جنبش همچنان تهدیدی برای اسرائیل خواهد بود» این منابع به خبرگزاری رویترز گفتند : «اطلاعات نشان می‌دهد که از آغاز جنگ، تعداد مشابهی از نیروهای حماس کشته شده‌اند و این اولین بار است که چنین برآوردی منتشر می شود» (صدای مردم: 6 بهمن 1403)
این موضوع نشان‌دهنده افزایش توانمندی‌های حماس و چالش‌های پیش‌روی اسرائیل در درگیری‌های چریکی بود.
تحلیل موافقان رژیم اسرائیل:
اسرائیل با هدف قرار دادن زیرساخت‌های غزه، و کشتن فرماندهان حماس به دنبال نابودی حماس برای برطرف کردن تهدیدات امنیتی خود بود. لذا جنگ طولانی و فراگیری را آغاز کرد تا حماس را نابود و محور مقاومت را تضعیف کند. با افزایش تلفات غیر نظامیان و نابودی زیرساخت‌های غزه، با فشارهای بین المللی به سمت پذیرش آتش بس سوق داده شد. انگیزه دیگر اسرائیل در پذیرش آتش‌بس بازگرداندن شهروندان و نظامیان اسیر شده توسط حماس بود. توافق آتش‌بس شامل تبادل اسرا و کودکان بین دو طرف بود که برای اسرائیل به جهت فشارهای داخلی اهمیت بالایی داشت. البته فرسایش توان نظامی و اقتصادی، هزینه بالای جنگ، وبه خصوص فشار افکار عمومی برای پایان دادن به جنگ، اسرائیل را مجبور به آتش بس نمود[2].
در بررسی تحلیل موافقان اسرائیل، دلائلی موجهی از پیروزی و موفقیت اسرائیل مشاهده نمی‌شود بلکه غالباً به‌طور مستقیم و یا غیر مستقیم، در توجیه ضرورت ورود در جنگ برای تامین امنیت اسرائیل پرداخته‌اند.
تحلیل مخالفان رژیم اسرائیل:
حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل تلقی می‌شود. دلایل این ارزیابی عبارتند از:
- غافلگیری کامل نیروهای امنیتی اسرائیل: حماس در سحرگاه ۷ اکتبر با شلیک حداقل ۳۰۰۰ راکت به سمت اسرائیل حمله کرد و سپس نیروهای خود را از طریق زمین و هوا وارد خاک اسرائیل نمود. این عملیات به‌طور کامل نیروهای امنیتی اسرائیل را غافلگیر کرد و نشان‌دهنده ناکامی اطلاعاتی در پیش‌بینی و شناسایی این حمله بود.
- نفوذ آسان به مناطق مرزی و شهرک‌ها: نیروهای حماس با شکستن دیوار غزه-اسرائیل، به پایگاه‌های نظامی حمله کرده و غیرنظامیان را در ۲۱ منطقه مختلف هدف قرار دادند. این نفوذ گسترده نشان‌دهنده ضعف در سیستم‌های نظارتی و امنیت مرزی اسرائیل است.
- عدم شناسایی و پیشگیری از برنامه‌ریزی حماس: بر اساس گزارش‌ها، واحد اطلاعاتی ۸۲۰۰ ارتش اسرائیل سه هفته قبل از حمله، گزارشی دقیق از برنامه‌ریزی حماس برای یک حمله بزرگ ارائه داده بود که شامل جزئیات مربوط به گروگان‌گیری ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر بود. با این حال، این هشدارها نادیده گرفته شد و اقدامات پیشگیرانه‌ای صورت نگرفت.
- اتکای بیش‌ازحد به فناوری و غفلت از تهدیدات زمینی: اسرائیل با تکیه بر برتری تکنولوژیک خود، تهدیدات حماس را دست‌کم گرفت و بیشتر بر تهدیدات از جانب ایران و حزب‌الله متمرکز شد. این تمرکز نادرست منجر به غفلت از تهدیدات واقعی و برنامه‌ریزی‌های حماس گردید.
- عدم واکنش سریع و مؤثر به حمله: در جریان حمله به کیبوتص بعری، بیش از ۱۰۰ نیروی حماس وارد این منطقه شدند و ۱۰۱ نفر از ساکنان را کشتند و ۳۰ نفر را به گروگان گرفتند. تحقیقات نشان داد که ارتش اسرائیل برنامه مؤثری برای مقابله با چنین حملاتی نداشته و واکنش نظامی با تأخیر صورت گرفته است. این موارد نشان‌دهنده شکست‌های متعدد اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل در پیش‌بینی، پیشگیری و واکنش به حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است.
- مخالفان همچنین معتقدند که پذیرش آتش‌بس نشان‌دهنده ناکامی اسرائیل در دستیابی به اهداف نظامی خود و تضعیف حماس است. (بی بی سی: نوامبر 2024) و گاردین: 7 اکتبر 2024)
- و برخی دیگر بر این باورند که آتش‌بس به حماس اجازه می‌دهد تا موقعیت خود را تقویت کرده و به‌عنوان پیروز میدان معرفی شود.
مقایسه دو سناریو: تله نظامی یا تصمیم راهبردی حماس
زکی شهاب، تحلیگر سیاسی جهان عرب و رئیس دفتر پیشین روزنامه الحیات روی آنتن زنده بی بی سی در تاریخ اول بهمن 1403 می‌گوید «این یک پیروزی است؛ چرا که باید نگاه کنید به وعده‌ای که نتانیاهو به مردم خودش داد، «تا سال 2023 حماس وجود نخواهد داشت»؛ امّا در سال 2025 منتظر حماس بود که توافق آتش بس را امضاء کند. این یک شکست بزرگ برای نتانیاهو است. رسانه‌های مختلف و مطبوعات اسرائیل همه شوکه شدند از شکستی که رهبران سیاسی اسرائیل نشان دادند؛ از ناتوانی برای از بین بردن حماس. (صدای مردم: 1 بهمن1403)
در نقطه مقابل حتی در جبهه داخلی اسرائیل نیز اسحاق برک، ژنرال بر جسته اسرائیل با هشدار در باره جنگ قریب الوقوع در جامعه اسرائیلی گفت: حماس و جهاد اسلامی وضعیت خود را به قبل از جنگ بر گردانده‌اند امّا ارتش اسرائیل از هم پاشیده است. (صدای مردم: 4 بهمن 1403) ویا «جی بیچور»روزنامه نگار اسرائیلی در واکنس به توافق آتش بس و استقرار نیروهای حماس در نوار غزه نوشت: «بفرمایید شما در حال تماشای روز بعد از جنگ هستید که نیروهای حماس در سراسر نوار غزه استقرار یافته‌اند ومانند قهرمان از آنها استقبال می‌شود. (صدای ملت: 1 بهمن 1403) همچنین منشه امیر، کارمند رسانه‌ای وزارت خارجه اسرائیل در گفتگو با بی بی سی گفت: حماس نابود شدنی نبود؛ 66 هزار اسرائیلی آواره شدند؛ ما تلفات زیادی دادیم، بیماری‌های روانی در اسرائیل بسیار زیاد شده؛ همین امروز همه مردم به خاطر حملات موشکی یمن به پناهگاه‌ها رفتند» (صدای مردم: 1بهمن 1403) از طرف دیگر، در تبادل اسرا،گفته شده 4 نفر از مبارزان گردان‌های قسام که روی صحنه کنار چهارنظامی زن اسیر اسرائیلی ایستادنده‌اند، سلاح تافور که ویژه نیروهای نخبه ارتش رژیم اسرائیل است در دست دارند. این صحنه یک تحقیر بزرگ برای ارتش اسرائیل ارزیابی شده است. (همشهری: 6 بهمن 1403)
با تحلیل شواهد و قرائن مذکور و بررسی داده‌های فراوانی که هر روز منتشر می شود؛ به ویژه با عنایت به تشریح برنامه عملیات توسط فرماندهان قسام، درتطبیق و مقایسه یافته‌های مخالف و موافق، و مقابله دو هدف، نابودی حماس از سوی اسرائیل و حمله به لشکر غزه برای گرفتن اسیر نظامی برای آزادسازی اسرای فلسطینی، با وجود خسارت‌های سنگینی که حماس در این عملیات و به خصوص جبهه مقاومت دریافت کرد، می توان قضاوت کرد که این عملیات (7 اکتبر 2023) به تصمیم راهبردی حماس نزدیک تر و ادله آن قوی‌تر است. همچنین می توان دریافت که، اقدامات سنگین اسرائیل نیز برای جبران شکست داخلی و بین‌المللی خود؛ بوده است. به ویژه این که اسرائیل در صدد برآمد تا از این تهدید برای حذف حماس از اریکه قدرت در غزه به عنوان مهمترین تشکیلات قدرتمند و مورد اعتماد قاطبه مردم فلسطین استفاده کند و مؤلفه‌های قدرت در محور مقاومت مانند حزب الله لبنان را از بین ببرد. بنابر این، با توجه به دلایل پذیرش آتش بس توسط اسرائیل[3]، همه تلاش‌های پیدا وپنهان اسرائیل را می توان با استفاده از قدرت برتر نظامی و بخصوص هوایی، سرپوش گذاشتن بر جبران شکست های اطلاعاتی و امنیتی در عملیات 7 اکتبر2023 و فرصت سازی در دل تهدید نام نهاد، نه اقدام مبتکرانه تله سازی نظامی.
نتیجه‌گیری
عملیات ۷ اکتبر نشان داد که تحولات منطقه پیچیده‌تر از آن است که بتوان آنها را به سادگی و با داده‌های محدود تحلیل کرد. از طرف دیگر قدرت منطقه‌ای محور مقاومت نیز به یک واقعیت بیرونی تبدیل شده که به رغم بازیگران متعدد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، حامل یک پیام کلیدی است که یک گروه کوچک منسجم با پشتوانه مردمی و نهراسیدن ازمرگ و آوارگی، می‌تواند با همه تهاجمات یک دولت تا دندان مسلح با پشتوانه ابر قدرت‌ها را، به چالش بکشد و حیات او را به خطر اندازد و برگنبد آهنین آن ترک اندازد و افسانه شکست ناپذیری او را فرو ریزد.
منابع و مآخذ
1- سایت اخبار مهم ایران که در انعکاس اخبارصدای مردم نسبت به اخبار غزه در دهه اول بهمن به نشانی Akhbare mohem- Iran سایت Sedai-mardom پرداخته و در سامانه های مختلف از جمله سامانه سروش در دسترس قرار دارد.
2-جنگ اسرائیل و حماس جنگی در غرب آسیا از ۲۰۲۳ گروگان‌گیری در طول جنگ اسرائیل و حماس، گاه‌شمار جنگ اسرائیل و حماس (۲۸ اکتبر–۲ و3 نوامبر ۲۰۲۳) محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است.
-گزارش آسوشیتد پرس23 ژانویه 2023
3- وب سایت دنیای اقتصاد، مهرماه 1403
4- روزنامه لوموند: 8 اکتبر 2024
5- Gardian:They told us a big attack wouldn’t happen’:the intelligence failures bdfore 7 Octobdr.(Octoder,07,2024)
6- The lrish Sun:Hamas spied on Israel for 7 years using security cameras & even a kindergarten, before oct 7 massacre, seized docs show.(desaner,31,2024)
7-.Baker, L. (2023). The Gaza-Israel Conflict: A Strategic Overview. Reuter
8- Kydd, A. H., & Walter, B. F. (2006). The Strategies of Terrorism. International Security.
9- Levy, G. (2023). Israel’s Domestic Challenges and Military Responses. Haaretz.
10- International Crisis Group. (2023). Middle East Briefing.
11- Journal of Palestine Studies. (2023). Analyzing Hamas’ Strategic Moves.
12- Brookings Institution. (2023). The Role of the US in the Gaza Conflict.
سلام،
پیروزی یا شکست رو فقط با اهداف اعلامی نمیشه سنجید.
هر دو طرف خسارات بسیار زیادی متحمل شدند.
به نظر نمیاد کسی بتونه ادعای پیروزی کنه، البته که هر دو راهبرد هم شکست خورد!