راهبرد ملی -|- nationalstrategyبایگانی‌های مقاله - راهبرد ملی -|- nationalstrategy

در شرایط کنونی توسعه روابط اقتصادی با کشور های منطقه بویژه همسایگان، بخشی از دیپلماسی اقتصادی کشور و گامی در جهت خنثی سازی تحریم ها بوده و به عنوان راهبردی مهم از هم اکنون در عرصه اقتصاد و تجارت کشور باید مورد توجه قرار گیرد. دکتر امیر حسین طاهری عضو هئیت علمی دانشگاه خوارزمی، ضمن بیان ضرورت تقویت دیپلماسی اقتصادی و بهره برداری بهینه از فرصت های تجاری و اقتصادی همسایگان با هدف خنثی سازی تحریم ها، برخی از چالش های موجود در زمینه بهره برداری بهینه از این فرصت ها، را بررسی و سپس پیشنهادات و راهکارهایی در جهت استفاده بهینه از این فرصت ها ارائه خواهد گردید.

طی روزهای اخیر حواشی و گمانه زنی های بسیار زیادی، از سوی افکار عمومی در سطح جامعه، فضای مجازی، رسانه‌های داخلی و خارجی و هم از سوی سیاسیون و کارشناسان پیرامون سند جامع همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین در شرایطی که هنوز جزئیات مفاد این سند همکاری منتشر نشده، مطرح گردیده است. با توجه به نقش این سند راهبردی در جهت توسعه مناسبات همه‌جانبه ایران با چین، در این نوشتار ابعاد قرارداد و اهمیت آن برای دو طرف ایرانی و چینی مورد بررسی قرار گرفته، پیشنهادات و راهکارهایی در این رابطه ارائه خواهد گردید.

صورت مساله ‌این است؛ هر عمل تجاری که اتفاق می‌افتد نیازمند ارز و پول است. سابقا پشتوانه پول، طلا بود، اما حالا در معاملات بین‌المللی برخی از ارزها تبدیل به وسیله‌ای برای معاملات عمومی شده اند. در میان این ارزها، دلار تقریبا صحنه گردان میدان است. امروزه انواع تجارت جهانی عمدتا به وسیله دلار صورت می پذیرد و این بدان معناست که دولت آمریکا کاغذی را امضا کرده و به دنیا داده و در مقابلش کالا می‌گیرد. پس هرکس با دلار تبادل اقتصادی ‌کند باید مطیع حرف‌های آمریکا باشد چون اختیار دلار با آمریکاست و این گونه بود که هژمونی دلار شکل گرفت. دکتر امیر حسین طاهری عضو هئیت علمی دانشگاه خوارزمی طی سه قسمت به طرح مسئله چگونگی شکل گیری هژمونی دلار در دنیا پرداخته است. در قسمت اول به شاهراه های اصلی سلطه دلار از جمله ذخایر ارزی بانک های مرکزی، پرداخت های بین المللی، قیمت گذاری کالاهای خام، سرمایه گذاری های بین المللی و شیوه ها و روندهای ایجاد سلطه دلار بر دنیا از قبیل ایجاد تقاضای جهانی دلار، سیستم پترو دلار ، سیاست نظامی‌گری، مخالفت با ایده‌ی تجدید توازن نظام پولی جهانی و... پرداخته و در قسمت دوم آثار وابستگی به دلار را بر می شمارد و قسمت سوم به راه کارهای مقابله ایی اختصاص دارد.

قسمت سوم از مقاله نگاهی به راهبرد امنیت منطقه ای ایران در غرب آسیا به تفصیل چگونگی همکاری های راهبردی ایران با سایر بازیگران برای رسیدن به منطقه ایی قدرتمند در خاورمیانه اختصاص دارد. باز تنظيم مناسبات در سطح بین المللی، تثبیت و صلح سازی، مشارکت و بازسازی، تقویت دولت های ملی، اعتماد سازی و قدرتمندسازی از نمونه پیشنهادات دکتر محمود یزدان فام از پژوهشکده مطالعات راهبردی است که برای این همکاری ها ارائه می شود. ایشان در بخشی از نتیجه گیری خود معتقد است با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی به عنوان یکی از مهم ترین بازیگران منطقه غرب آسيا در موقعیت و قدرتی خاص و منحصر به فرد خود در داخل کشور و نظام بین المللی قرار دارد نیازمند اقدام هوشمندانه و به موقع بیش از سایر بازیگران است .

همانطور که در بخش اول گفته شد در واقع «جنگ ارزی» بیانگر تلاش کشورها با هدف تضعیف پول‌هایشان برای بدست آوردن مزیت تجاری در صادرات به نسبت شرکای تجاریشان است و در این راستا سناریو های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. اگر چه جنگ هاي ارزی يك نبرد بين المللي هستند اما توسط مشکلات داخلي تحريك مي شوند. بطوری که کشوری که داراي نرخ بيكاري بالا، رشد اقتصادی پایین یا در حال کاهش، بخش بانكداري ضعيف و تامين مالي عمومي روبه زوال باشد، نوعا به این مسیر خواهد افتاد. چرا که در این شرایط گسترش رشد اقتصادی تنها توسط ابزارهای داخلی کاری دشوار خواهد بود و بنابراین توسعه صادرات، آن هم با استفاده از کاهش ارزش پول ملی، آخرین راه چاره برای موتور رشد اقتصادی خواهد بود. دکتر امیرحسین طاهری عضوهیات علمی دانشگاه خوارزمی در قسمت دوم یادداشت های جنگ ارزی به بررسی موضوع علل و سناریو های جنگ ارزی در اقتصاد کشورها و تاثیرات متقابل آن می پردازد.

با توجه به اهمیت مقوله جنگ ارزی به عنوان مهم‌ترین جنگ‌ها در دنیای امروزی ضرورت نگاه راهبردی و امنیتی به مسائل ارزی واقعیتی است انکار ناپذیر، چرا که مقوله ارز، بسیار پیچیده‌ و ارزش پول هر کشور که آمیخته‌ای از کنش عوامل مختلف اقتصادی، سیاسی داخلی و خارجی و حتی اجتماعی هر جامعه می باشد ، پاشنه آشیل اقتصاد و جنگ ارزی همواره به عنوان روشی برای بی‌ثبات کردن حکومت ها مورد توجه قرار گرفته است. جنگ ارزی، کاهش مدیریت‌شده و رقابت گونه نرخ ارز کشورها نسبت به همدیگر با هدف بدست آوردن مزیت تجاری نسبت به رقبای خود است. تمامی اقتصاد های بزرگ و همچنین اقتصاد های کوچک و نوظهور نیز بازیگری در عرصه جنگ ارزی را تجربه کرده اند. هدف کشورها از حضور در عرصه جنگ ارزی تلاش برای تضعیف پول‌هایشان است تا به این وسیله بتوانند تورم در داخل و مزیت تجاری در صادرات به نسبت شرکای تجاریشان را به دست بیاورند. در حالي كه جنگ هاي ارزی يك نبرد بين المللي هستند ولي توسط مشکلات هاي داخلي تحريك مي شوند. جنگ هاي ارزی از فضايي حاصل از عدم رشد كافي داخلي بوجود مي آيند. کشوری که داراي نرخ بيكاري بالا، رشد اقتصادی پایین یا در حال کاهش، بخش بانكداري ضعيف و تامين مالي عمومي روبه زوال باشد، نوعا به این مسیر خواهد افتاد. در این شرایط گسترش رشد اقتصادی تنها توسط ابزارهای داخلی کاری دشوار خواهد بود و بنابراین توسعه صادرات، آن هم با استفاده از کاهش ارزش پول ملی، آخرین راه چاره برای موتور رشد اقتصادی خواهد بود. ازآنجا که کاهش ارزش مدیریت شده پول با سقوط ارزش‌های لجام گسیخته و ناشی از بحران‌های سیاسی، جنگ‌ها و تحریم‌ها متفاوت است. لذا توجه به جایگاه مهم بانک های مرکزی کشورها در عرصه جنگ های ارزی، راهکارهایی با محوریت نقش بانک مرکزی جهت مدیریت بهینه مقوله ارزش پول کشور ارایه می گردد. دکتر امیرحسین طاهری عضوهیات علمی دانشگاه خوارزمی طی یادداشت هایی به بررسی جنگ ارزی در شرایط کنونی اقتصاد بین الملل می پردازد.

نفت و گاز به عنوان انرژی های تجدیدی ناپذیر در اقتصادهای تک محصولی به عنوان پاشنه آشیل کشورهای صادر کننده، عامل مهمی در تاثیر گذاری بر اقتصاد ، سیاست و اوضاع مالی این کشورها دارد . سه فاکتور توانایی اقتصادی برای سرمایه گذاری، داشتن فن و تخصص به همراه تکنولوژِی ویژه و مدیریت کشف و استحصال نفت و گاز در صنایع بالا دستی همیشه نقش بسزایی در چگونگی و تعریف استقلال و خود کفایی کشورهای صادر کننده نفت و گاز و رهایی از یوغ شرکت های فرا ملی و کمپانی های چند ملیتی داشته است . ایران به عنوان یکی از مهمترین بازیگران در خاورمیانه در سال هایی که در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی گام بر می دارد باید توجه بیشتری به این سه فاکتور در رسیدن به استقلال اقتصادی و اقتصاد مقاومتی داشته باشد.

از ویژگی های یک دیپلماسی فعال تبدیل تهدیدات به فرصت در حوزه سیاست خارجی به خصوص در بخش اقتصادی است لذا با توجه به پررنگ شدن اختلافات قطر با عربستان و دولت‌های عربی، جدا از نقشی که ایران در مسائل سیاسی می‌تواند ایفا کند، همکاری‌های دوجانبه و افزایش تعاملات تجاری با این کشور دارای اهمیت است هدف ما در این نوشتار بررسی بخش‌های برگزیده و مهم اقتصادی قطر، و شناسایی فرصت‌های جدید این کشور برای ایران است.