سیاست خارجی و مدیریت فرصت ها
یکی از فاکتورهای مهم توانایی یک نظام در معادلات بین المللی میزان مشارکت مردم در انتخابات است . نظام بین الملل با نظر به سطح میزان مشارکت های سیاسی در هر کشور به اقتدار ، همگرایی و قدرت ملی یک ملت -دولت در دفاع از آرمان هایش خواهد رسید. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی با استفاده از این فاکتور به عنوان یکی از تاثیرگذارترین کشور در منطقه به ایفای نقش پرداخته است. این یادداشت به مواردی از فرصت هایی اشاره می کند که جمهوری اسلامی می تواند از شرایط پسا انتخاباتی سال 96 در حوزه سیاست خارجی بهره برداری کند.
9 آگوست 2017 05:15
مقدمه؛
پس از تنفیذ رای مردم به حجه السلام و المسلمین آقای دکتر روحانی در مراسم ویژهای در محضر رهبر معظم انقلاب اسلامی، مراسم تحلیف دوازدهمین دوره ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی با حضور مقامات و هیاتهایی از کشورهای خارجی و مقامات کشوری و لشکری و نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزار شد و کابینه دوازدهم به مجلس معرفی گردید.
از آن جهت که دولت یازدهم برغم به سرانجام رساندن موضوع هسته ای و داشتن کارنامه برجام ، به دلیل بدعهدی طرف آمریکایی در اجرای این قرارداد، آنچنان که توقع میرفت در حوزه سیاست خارجی میوهایی درخور از برجام نچید و از سوی دیگر به لحاظ اقتصادی اوضاع کشور برغم پایین بودن تورم ، با رکود اقتصادی در برخی حوزهها روبرو بود، اما ملت در حماسه مشارکت سیاسی 29 اردیبهشت سال 96 نشان دادند ملاک قضاوت و سنجش مردم ایران تنها و فقط بهبود اوضاع اقتصادی و موفقیتهای سیاسی نیست بلکه حفظ دستاوردهای اساسی نظام جمهوری اسلامی در اولویت قرار دارد .
به بیان دیگر مشارکت سیاسی و حضور گستردۀ مردم پای صندوقهای رأی هم بیانگر اعتماد و مقبولیت و کارآمدی نظام ج.ا.ایران درنگاه مردم ایران است، و هم از فرصتها و ظرفیتهایی برخوردار است که با مدیریت آن میتوان در حوزه سیاست داخلی بر بسیاری از مشکلات فائق آمد و در حوزه سیاست خارجی فصل تازهای را در روابط دیپلماتیک و تعامل با جهان ایجاد کرد.
در یادداشت پیش رو ابعاد این فرصتها ، ظرفیتها، رویکردها و راهکارهای حفظ و بهرهبرداری از آن مورد توجه قرار می گیرد.
الف – فرصت ها و ظرفیت ها
مشارکت بالای ملت ایران در انتخابات فارغ از مرزبندیهای قومی، مذهبی، سیاسی و جناحی نشان دهنده همبستگی ملی و یکپارچگی ملت ایران بود و برای کشور و دولت فرصتها و ظرفیتهایی را ایجاد کرد که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قدرت ملی افزایش یافت و اعتبار و اقتدار ج.ا.ایران در چشم دولتها و ملتهای منطقه و جهان آشکار گشت.
- افزایش ثبات و استحکام ساخت درونی قدرت متکی به مردمسالاری دینی.
- افزایش توان چانهزنی دستگاه دیپلماسی ایران در صحنههای بینالمللی.
- کاهش آثار توطئههای منطقهای به ویژه کنفرانس ضد ایرانی در ریاض.
- ایجاد اطمینان خاطر در طرفهای اقتصادی خارجی و تقویت زمینه همکاریهای اقتصادی.
- حضور و مراوده کشورهای اروپایی بعد از انتخابات نشان داد می توان با رویکردی مناسب در سیاست خارجی موجبات شکاف میان اروپا و آمریکا در خصوص مسائل ایران شد.
ب – رویکردها و راهکارها
برغم حضور42میلیونی مردم ایران دریک روز پای صندوق رأی- آنهم در شرایط ناپایدار و بحرانی منطقه- همچنان شاهد ادامه تحریمها و تهدیدهای آمریکا و هم و پیمانان آنان هستیم تا جایی که وقیحانه آخرین اقدامات تحریمی خود را مادر تحریمها مینامند .
بنابراین انتظار میرود در آینده نیز دانش هستهای،دانش نظامی، پیشرفتهای موشکی، حقوق بشر، تروریسم، از نمونه موضوعاتی باشد که توسط آمریکا جهت بهانه جویی و مداخلهگری در امور داخلی ایران مورد سوء استفاده قرار گیرد و از سوی دیگر، برغم افول قدرت جریان تکفیری، وهابی و تروریستی داعش در منطقه و ناکارآمدی حمله سعودیها به یمن و شکست سیاستهای منطقهای این کشور همچنان داعش و عربستان از چالشهای مهم در سیاست خارجی ج.ا.ایران باشد.
لذا دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برای حفظ، ارتقاء و بهرهبرداری از موقعیت برآمده از نقش آفرینی در تحولات منطقه و ظرفیتها ، دستاوردها و فرصتهای ناشی از مشارکت چشمگیر مردم در انتخابات اردیبهشت ماه، رویکردها و راهکارهای زیر را برنامهریزی و اجرا نماید:
- تقویت وحدت اسلامی و انسجام داخلی(ملی)
- افزایش هماهنگی نهادهای مرتبط با سیاست خارجی
- تلاش برای دستیابی به سیستم امنیت جمعی منطقهای
- تقویت دیپلماسی عمومی برای مقابله با عمق یافتن فضای بیاعتمادی، ناشی از فعالیتهای نامتعادل و هیستریک برخی دولتهای غربی، عربی و رژیم صهیونیستی برای مخدوشسازی چهره و وجهه نظام در سطح بینالمللی، به ویژه در زمینههای:
- حمایت از محور مقاومت؛
- حقوق بشر؛
- همگرایی و همکاریها در منطقه و با جهان اسلام؛
- جلوگیری از گسترش نفوذ رژیم صهیونیستی در منطقه؛
- کاهش تاثیر و نفوذ پروژه ایران هراسی، به ویژه در سیاستها و افکار عمومی فرامنطقهای و مقابله جدی با سیاست ایران هراسی و شیعه گریزی که از سوی نظام سلطه و عوامل آن دامن زده میشود .
- با رویکردی عزتمدارانه و اقدامات حکیمانه و توجه به مصالح نظام بایستی سیاست درهای باز به سمت تمامی کشورها را دنبال نمود و ضمن داشتن رفتار متقابل در سیاست خارجی، اهدافی همچون رسیدن به قدرت منطقهای- حفظ منافع ملی و آشکار کردن هويت دینی را دنبال نمود.
- تقویت زمینههای تعمیق و تشدید شکاف میان آمریکا با سایر قدرتهای بینالمللی به ویژه در موضوع برجام و تحریمهای ظالمانه آمریکا
- تسهیل و تقویت زمینهها و شرایط استفاده از سرمایه گذاری خارجی
- پرهیز از قرار گرفتن در مسیر دو قطبیسازی سیاست خارجی و توجه به رویکرد تفرقهافکنانه دیپلماسی عمومی نظام سلطه در سطوح ملی، منطقهای و جهان اسلام
- مدیریت تنشها در سیاست خارجی با اولویت مناطق پیرامونی و حوزه نفوذ جمهوری اسلامی ایران
- حفظ اعتبار و اقتدار بدست آمده از مشارکت حداکثری مردم در انتخابات در داخل و خارج تا این مهم تحت تاثیر چالشها و اختلافات داخلی و سیاسی قرار نگیرد.