راهبرد ملی -|- nationalstrategyمروری کوتاه بر برخی راهبردهای عربستان سعودی در منطقه - راهبرد ملی -|- nationalstrategy

الف) هدف راهبردی عربستان سعودی در برابر ایران. 

• عربستان سعودی با هدف تسخیر حوزۀ نفوذ جمهوری اسلامی ایران، ضمن طراحی ائتلاف‌ های سیاسی و نظامی علیه ایران تلاش کرد به موقعیت رهبری در جهان اسلام با بیرون کردن ایران از جایگاه الهام ­بخشی در بین ملت­ های مسلمان دست یابد ؛

ب) بخشی از رویکردهای سیاست خارجی عربستان سعودی در منطقه در سال های 2015 – 2016

• پس از سیزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در استانبول و صدور قطعنامه با محتوای ایرانی و ضد حزب الله لبنان روابط ایران و عربستان وارد مرحله ای تازه شد؛
• عربستان با ایجاد ائتلاف­ های نظامی و سیاسی در جهت مقابله و تضعیف جمهوری اسلامی ایران بر آمد؛
• دامن زدن به بدبینی و دشمنی نسبت به جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای عربی و اسلامی از سوی عربستان؛
• عربستان با پرهیز از رویاروئی مستقیم با ایران تلاش کرد با استفاده از ابزار نفت بر منابع مالی جمهوری اسلامی ایران تاثیر گذار باشد ؛
• استفاده از گروه­ ها و جریان­ های تکفیری برای تخلیه­ ظرفیت­ های نظامی، اطلاعاتی و امنیتی ایران یکی دیگر از راهبردهای عربستان در سال های اخیر بوده است؛
• گرایش عربستان به رژیم صهیونیستی اقدامی برای تحکیم قدرت و بر هم زدن توازن به ضرر ایران در منطقه ارزیابی شد

ج) روش‌های راهبردی اجرایی در دو سال گذشته

• مقابله با نفوذ امواج بیداری اسلامی به داخل این کشور با اتخاذ سیاست­ های دوگانه، اعم از بهبود وضعیت داخلی (افزایش حقوق کارکنان دولت به خصوص نظامیان و کادر امنیتی و اجرای برخی ابتکارات اجتماعی و سیاسی) و تقویت مشت آهنین در معادلات امنیتی؛
• راه­ اندازی و تسلیح گروه­ های تروریستی و… و افزایش انگیزه­ های معنوی جوانان برای عزیمت و پیوستن به این گروه­ ها؛
• انتقال مدیریت شده عناصر  و گروه­ های افراطی داخلی به حوزه­ های درگیری از قبیل سوریه، عراق، لیبی، یمن و…، برای تخلیه ظرفیت جریان­ های معارض افراطی در عربستان سعودی با دمیدن در آتش فتنه­ های داخلی، طائفه‌ای و سیاسی در کشورهای پرحادثه؛
• دخالت آشکار در تحوّلات عراق، سوریه و مصر برای تغییرات سیاسی و کاهش ظرفیت منطقه­ ای جمهوری اسلامی ایران در این کشورها با استفاده از ابزار قدرت، ثروت و رسانه و متناسب با شرائط داخلی هریک از این کشورها؛
• عربستان تلاش نمود نفوذ خود را در بحرین از دست ندهد و در همین راستا از نفوذ ایران در این کشور جلوگیری می کرد؛
• تجاوز نظامی و گسترده به خاک یمن برای جلوگیری از افزایش تسلط جماعت الحوثی(انصارالله) به نقاط مختلف سرزمینی این کشور، بازگرداندن عبدربه منصور هادی و طیف حاکم بر این کشور که در جریان برکناری علی عبدالله صالح با ابتکار سعودی به قدرت رسیده و در کشمکش­ های سیاسی مجبور به فرار از یمن شده ­اند و پایان دادن به نفوذ معنوی جمهوری اسلامی ایران در مرزهای جنوبی خود که از رهگذر افزایش قدرت انصارالله رو به افزایش ارزیابی می­ شود.
• انجام تغییرات پیاپی در راهبرد عملیاتی خود در سوریه از حمایت پیوسته گروه­ های تروریستی به آمادگی برای همکاری با دولت این کشور ضمن دعوت از علی مملوک، رئیس دفتر امنیت ملی این کشور با تأکید بر ضرورت خروج بشار اسد از هم­ پیمانی با جمهوری اسلامی ایران و رسیدن به نقطه اعلان آمادگی برای اعزام نیروی نظامی به سوریه در پی شکست رفتارهای سیاسی و نظامی در سرنگونی نظام سوریه؛
• تلاش در پایین نگه داشتن قیمت نفت از طریق تزریق نفت فراوان به بازار به منظور وارد ساختن فشار اقتصادی به ایران؛

د) جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

• ایران و عربستان دو سوی منازعات در منطقه هستند و خلاء قدرت در برخی کشورهای منطقه بازیگران اصلی را به سمت توسعه نفوذ و سهم خواهی بیشتر وارد می کند. عربستانسعودی به عنوان رقیبی سرسخت، ماجراجو و علی­رغم برخورداری از حمایت هم­ پیمانانی مهم در منطقه و جهان، نتوانست از گسترش دامنه نفوذ ایران در منطقه جلوگیری کند. سران سعودی با احساس از گسترش قدرت و حوزه نفوذ ایران در منطقه در دوران پسا برجام تلاش می کنند ایران را به سوی رفتارهای احساسی و غیر دیپلماتیک و غیر متعارف در عرصه بین الملل بکشانند تا شاید وجهه مثبت ایران در سطح جهان مخدوش گردد.
• تجاوز نظامی سران عربستان به یمن، حمایت آنها از تروریست­ های مستقر در سوریه و عراق، مداخله در امور بحرین در کنار رفتار جنجالی و غیر مسئولانه شاهزادگان جوان سعودی در مدیریت امور حجاج و زائران خانه خدا که امنیت بیت­ الله الحرام را به مخاطره انداخت، این کشور را به­ عنوان بازیگری منفی در معادلات منطقه­ ای معرفی کرد، اعدام “شیخ نمر النمر” یکی از علمای شیعه عربستان در کنار تنی چند از عوامل القاعده به جایگاه منفی این کشور کمک کرد، ولی رفتار غیرمسئولانه­ عوامل خودسر در ایران که به تخریب سفارت و کنسولگری آنها در تهران و مشهد انجامید، معادله را به نفع این کشور تغییر داد.
• تصور می رود در آینده پیش رو، عربستان سعودی با تاکتیکی جدید در جهت ایجاد ایران هراسی و تضاد هرچه بیشتر بین ایران و غرب در دوران ترامپ یا پسا اوباما اقدام نموده و نقش منفی تری در نحوه موثر ارتباط گیری ایران با شرکت های اقتصادی و افراد اقتصادی اثر گذار، بازی نماید. اما منطق حکم می کند روابط منازعات گونه با ایران روند طولانی نداشته باشد و دو کشور ایران و عربستان محدوده ای برای توسعه نفوذ خود تعیین کرده و از رویارویی پرهیز نمایند و دو کشور بجای تغییر ژئوپلتیک منطقه به نفع خود، بدنبال موازنه ژئوپلتیکی باشند.
• عربستان برای تداوم نفوذ خود در منطقه می داند ادامه جنگ در یمن هزینه های این کشور را افزایش خواهد داد. بنابراین در یمن متوجه رویکرد غیر نظامی شده و تلاش می کند در بحرین نیز نفوذ خود را از دست ندهد و از نفوذ ایران هم جلوگیری کند.
• در خصوص سوریه باید تمرکز دولت های منطقه بر تهدید دولت اسلامی داعش و گروه های تکفیری و صدور تروریسم باشد؛ خطری که نه تنها منطقه بلکه جهان را تهدید می کند از این رو مسئله سوریه بایستی با راهبرد مبارزه با گروه های تکفیری و داعش و حفظ نظام سوریه از سوی ایران و عربستان تعیین تکلیف شده و همچنین تنش های مذهبی شیعه و سُنی باید مهار گردد.
• باید اذعان داشت مسائل منطقه بدون حضور ایران و عربستان حل نخواهد شد و برای بازگرداندن صلح و امنیت به منطقه نیازی به مداخله قدرت های بزرگ و سازمان ملل متحد نیست. بلکه دولت های منطقه می بایست بدون حضور میانجی به توافق برسند.