راهبرد ملی -|- nationalstrategyبایگانی‌های مقاله - صفحه 2 از 2 - راهبرد ملی -|- nationalstrategy

قیام ۱۵ خرداد نقطه‌ی عطفی در تاریخ معاصر ایران است که برخلاف انقلاب مشروطه و نهضت ملی شدن صنعت نفت تنها روحانیت و جریان اسلامی به میدان آمدند. ساختار قیام ۱۵ خرداد در سه ضلع امام خمینی به‌عنوان مرجع تقلید ، روحانیت و حوزه‌های علمیه و هیئت‌های مذهبی و جریان‌های فکری اعتقادی و ضلع سوم ، مردم ترسیم می شود. برای تبیین این نهضت و سیاست‌های راهبردی جمهوری اسلامی بایستی سه پرسش کلیدی طرح شود: جنبش ۱۵ خرداد ۴۲ الگوی مناسبی برای سیاست‌های راهبردی جمهوری اسلامی در دهه ۹۰ هست ؟ کدام‌یک از اهداف جنبش ۱۵ خرداد در جمهوری اسلامی به‌بار نشسته است ؟ چه عواملی اگر روی دهد ما را به وضعیت قبل از۱۵ خرداد می‌رساند؟ این مقاله که ثمره هم اندیشی برخی پژوهشگران و صاحب نظران سیاسی و تاریخی بوده و در گروه سیاسی و روابط بین الملل سایت راهبرد ملی تهیه شده است به این پرسش ها پاسخ می دهد.

در سال های اخیر به منظور استحاله نظام جمهوری اسلامی ایران جهان بینی ارزشی نظام زیر سئوال رفته و موجب گردیده تعاریف جدید و رهیافت های متفاوت و متعارضی از سیاست، دیانت، فرهنگ و ارزش ها شکل بگیرد. آقای علی مرتضوی کارشناس امور سیاسی در قسمت اول پس از ذکر عوامل تاثیر گذار درامنیت کشور، و یاد آوری تهدیداتی که متوجه نظام بوده به بیان رمز پایداری و ماندگاری حکومت پرداخته بود و در قسمت دوم به ذکر رئوس آثار و پیامدهای اختلافات داخلی و علت ها و بسترهای آسیب پذیری اتحاد و انسجام ملی در ابعاد داخلی و بیرونی می پردازد و در انتها راه کارهای پیشنهادی برای جلوگیری از تضعیف مولفه های قدرت در جمهوری اسلامی ایران را ارائه می دهد.

در اسلام آزادی فردی و آزادی اجتماعی با هم در تعارض نبوده و ضمانت نظم اجتماعی در حفظ سلسله ارزش هایی است که افراد جامعه با آن مخالف نیستند. در این جامعه امر به معروف و نهی از منکر فرایندی است که به نظارت همگان منتهی خواهد شد. برای استحاله جمهوری اسلامی ایران از درون، عواملی موجب گردید در سال های اخیر جهان بینی ارزشی نظام زیر سئوال برود و جامعه وحدت گرا به اقلیت سوق داد شده و تعاریف و رهیافت های متفاوت و متعارضی از سیاست، دیانت، فرهنگ و ارزش ها شکل بگیرد. آقای علی مرتضوی کارشناس امور سیاسی پس از ذکر عوامل تاثیر گذار برانسجام ملی ووحدت مردم به عنوان مؤلفه اصلی قدرت ج.ا.ایران وآثاروپیامدهای وحدت درفرایند حاکمیت، به بیان رمز پایداری و ماندگاری حکومت می پردازد. این یادداشت در دو قسمت ارائه می گردد . قسمت اول به تشریح عوامل تاثیر گذاربروحدت مردم به عنوان اصلی ترین مولفه قدرت در جمهوری اسلامی ایران پرداخته و در قسمت دوم به ذکر رئوس آثار و پیامدهای اختلافات داخلی و علت ها و بسترهای آسیب پذیری اتحاد و انسجام ملی در ابعاد داخلی و بیرونی می پردازد و در انتها راه کارهای پیشنهادی برای جلوگیری از تضعیف مولفه های قدرت ارائه می شود.

در مباحث جامعه‌شناسي، تغييرات اجتماعي بر سه محور اصلي مطالبات كليدي ، تکیه بر روش ها، و بنيان‌هاي اجتماعي شكل می گيرد. در این مبحث اگر متقاضيان تغيير در برابر نظم، احساس ناكارآمدي و انحطاط و وارونگي اجتماعي داشته باشند مباحثي مانند مطالبات اجتماعي و ... مطرح مي‌ گردد. انقلاب اسلامی نتیجه احساس ناکارآمدی نظام پیشین در جامعه متقاضی تغییر بود. در انقلاب اسلامي تغيير لايه‌ها و قشرهاي اجتماعي، رهاسازي ارزش‌هاي غالب اجتماعي و ميل به ارزش‌ نوين اسلامي و هويت غالب اسلامي و ملي توسط مردم مطرح و جايگزين هويت نظام شاهنشاهي گردید. درحال حاضر دشمن نیز از این حربه بهره می برد تا جامعه را به وارونگی اجتماعی مبتلا کرده و احساس ناکارآمدی را در جامعه نیازمند تغییر در جمهوری اسلامی القا نماید. دکتر حسین عصاریان نژاد استاد دانشگاه با بر شمردن محورهای اساسی تغییر اجتماعی، با اشاره به روش های دشمن در ایجاد احساس تغییر نظم در جامعه به عناصر ذي‌مدخل در حوزه های اصلی در كاركردهاي این تغییرات به عنوان یک پدیده می پردازد. این یادداشت در دو قسمت ارایه می گردد. در قسمت اول به توضیح و تشریح محورها و حوزه های جامعه تغییرات اختصاص دارد و در قسمت دوم به گزاره های پیشنهادی برای رویارویی با تغییرات مصنوعی و تحمیلی و غیر ضرور می پردازد.

در آذر ماه سال 1396 گروه برهان وابسته به موسسه مطالعات سبحان اقدام به تهیه گزارشی با موضوع فرار مغزها از ایران با عنوان «جایگاه ایران در سبد علم و دانش جهان » نمود. در این گزارش که به استناد آمار و ارقام منتشره از سوی برترین دانشگاه های دنیا (موسسه ی رتبه بندی آکادمیک دانشگاه های جهان (Academic Ranking of World Universities (ARWU که به عنوان موسسه ی رتبه بندی شانگهای نیز شناخته می شود، نشریه ی آموزش عالی تایمز Times Higher Education World University Ranking، موسسه ی رتبه بندی دانشگاه ها کیواسTHES-QS World University Ranking، نشریه ی نیوزویک و ...) در بازه زمانی سال های 2000 الی 2018 تهیه شده است به بررسی چگونگی حضور دانشجویان و اساتید ایرانی در هیات های علمی به لحاظ کمی در دانشگاهای خارج کشور پرداخته و رتبه ایران نسبت به کشورهای منطقه و جهان را بر می شمارد. در اینجا خلاصه و گزیده ایی از این گزارش و برخی جداول و نمودارهای مربوطه باز نشر می گردد.

اغتشاشات و ایجاد ناامنی در برخی شهرها با منشا مطالبات اقتصادی و معیشتی مردم در هفته ای اول دی ماه سال 96 که در نهایت توام با طرح شعارهایی ساختار شکنانه و بی حرمتی هایی به مقدسات ملی کشورمان از سوی عناصر فریب خورده آشوبگر و با تحریک بیگانگان همراه گردید و با جدایی مردم معترض از عناصری که با سو استفاده از طرح مطالبات به حق اقتصادی مردم اجتماع کرده بودند، خاتمه یافت. اکنون باید شرایطی فراهم گردد تا از آسیب ها و تهدیداتی موجود در این وقایع، شناسایی ضعف ها و فرصت های آن بهره ببریم. مجید بهمنی کارشناس امور سیاسی در این یادداشت ضمن بستر شناسی برخی آسیب ها در حوزه اقتصادی، اجتماعی و رسانه ای و تهدیداتی که در جریانات اخیر قابل بررسی و مشاهده بود، به فرصت هایی که این دست از وقایع فراهم می کند، اشاره داشته و پیشنهاداتی برای مقابله با تهدیدات ناشی از آن ارائه می دهد .

اغتشاشات اخیر در کشور بر سرمایه اجتماعی کشور اثر گذار بوده و نوعی عدم تعادل را به همراه داشته و موجب متلاطم شدن وضع امنیتی به صورت نقطه ای در برخی از نقاط کشور گردیده است. برای شکافتن و تجزیه و تحلیل پدیده اغتشاشات اخیر بایستی با واقع بینی و بدون اغماض، اجزا و ابعاد آن به طور دقیق تعریف و ترسیم گردد و با نگاه درون هویتی و برون ساختاری این وقایع را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم تا نحوه عبور و برون سپاری از آن شناسایی گردد. علی اکبر فامیل کریمی در این یادداشت، به چگونگی بستر سازی این اغتشاشات در حوزه های اجتماعی و اقتصادی ، پرداخته است. در انتها نویسنده اذعان می نماید ضرورت بررسی نقش بیگانگان در ایجاد و دامن زدن به اغتشاشات اخیر وجود دارد که در اینجا مجال بررسی آن نبوده است.

بررسی اعتراضات و اغتشاشات اخیر را باید با شناخت علل و عوامل و زمینه ها و بسترهای آن چاره کرد. در یک سال اخیر مسائلی از قبیل اعتراضات پدیده مشهد، سپرده گذاران موسسات اعتباری، عدم پرداخت حقوق کارگران واحدهای تولیدی و.... در کنار تخریب ها و توهین های جناح های مختلف سیاسی علیه یکدیگر، تخریب برخی از قوای کشور و... همگی موجب انباشته شدن مطالبات اقتصادی و انتظارات سیاسی مردم بدون نتیجه گیری مشخص بود و اعلام گرانی های اخیر در چارچوب برنامه بودجه؛ در کنار بی اعتنایی برخی از دستگاه‌های دولتی به مطالبات معیشتی مردم، اعتراضات را به سویی سوق داد تا همگی نقش موثری در رسیدن این مطالبات به مرحله انفجار و کشاندن اعتراضات به سطح خیابان ها ایفا نماید. دکتر امیر حسین طاهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی با بررسی این رویدادها به چگونگی نقش اقتصاد و ریشه یابی مشکلات اقتصادی در کشور و بعد تفکیک مطالبات به حق مردم از فعالیت های عناصر مشکوک و وظایفی که مسئولین در این شرایط دارند و همچنین رویه ها و راه کارهایی که مردم در طرح مطالبات خود باید مد نظر داشته باشند، می پردازد.

«تذكر به «ايام الله‏» كه خداوند متعال به آن امر فرموده است، انسان ساز است. قضايایى كه در ايام الله رخ داده است، براى تاريخ و انسان‏ ها در طول تاريخ آموزنده و بيدار كننده است. حوادث بزرگ تاريخ كه قرآن مجيد هم از بعضى از آن‏ها ياد كرده است، سرمشقى پربركت ‏براى ساختن جامعه‏ ها و اشخاص و جامعه عصر ما كه عصر انقلاب است و در كشور ايران كه كشور انقلاب و شاهد بسيارى از حوادث بزرگ كه بايد آن‏ها را ايام الله محسوب كنيم و به ذكر آن‏ها و تذكر آن ايام بپردازيم كه براى ملت قهرمان و مجاهدان سلحشور، درس انقلاب است‏»

دانشجویان هر کشوری سرمایه ای آن کشور محسوب می شوند که می توان با ایجاد حساسیت های لازم در آنان ، این پتانسیل قوی را در راستای اهداف و برنامه های لازم زنده نمود و به سمت ایده آل ها و آرمان های انقلاب به صورت بالفعل در آورد. در جریانان دانشجویی به مقتضایی زمان و ویژه گی های دوره دانشجویی در بعد از انقلاب اسلامی تغییرات ماهویی ایجاد شده است . تشکلات دانشجویی که با نگاه و تکیه به ایدئولوژی های چپ و راست بعد از انقلاب جنبش های دانشجویی را پیگیری می کردند در دهه هایی اخیر سمت و سوی تازه ایی یافته است و مطالبات خود را از عدالت خواهی در رفتارهایی از توسعه تعریف می کند. دکتر حسین عصاریان نژاد دانشیار و عضو هئیت علمی به طرح این گذار در جریانات دانشجویی بعد از انقلاب می پردازد.

بعد از کودتای 28 مرداد سال 1332 و سقوط دولت ملی دکتر مصدق کشور ایران آبستن حوادثی بود که به مرور ایام خود را نشان می داد . یکی از نزدیک ترین وقایعه به ایام بعد از کودتا را می توان به موضوع حمله نظامیان به دانشگاه تهران و شهادت سه دانشجو به نام های قندچی و بزرگ نیا و شریعت رضوی در دانشگاه تهران در اعتراض به سفر نیکسون به ایران و دانشگاه تهران دانست. این یادداشت روایتی کوتاه به قلم علی اکبر فامیل کریمی از این واقعه تاریخی می باشد.

گسترش چشم گیر سیاست های خصمانه امریکا علیه جمهوری اسلامی، و سخنان و سیاست های اخیر ترامپ در چارچوب راهبرد حداکثری تغییر در ایران (از تغییر رفتار تا تغییر نظام)، و بر پایه ترکیبی از تهدیدات سلبی و ایجابی در قبال جمهوری اسلامی دنبال می شود. اگرچه تردیدی نمی توان داشت؛ اکنون در مقایسه با گذشته، مردم و مسئولین کشور ما به شناخت و درک بهتر و پخته تری از اهداف و ابزار و سیاست های استکبار جهانی و در صدر آن آمریکا دست یافته اند. ولی دستیابی به شناختی دقیق و قابل اتکا و درکی عمیق و استراتژیک از دشمنی ها و سیاست های خصمانه امریکا و ترکیب لایه های مختلف این اهداف و سیاست ها، شیوه ها، روش ها و نشان گاه های مورد نظرآن یک ضرورت استراتژیک به نظر می رسد. شواهد نشان می دهد که تصور دشمن و در صدر آنها امریکا این است که در حوزه اقتصادی می تواند به اهداف خود دست پیدا کند و لذا صحنه اصلی جنگ را در حوزه اقتصاد ترسیم کرده است و در این راستا از جمله برنامه های آمریکا ایجاد دو قطبی امنیت و اقتصاد و دستکاری افکارعمومی در داخل کشور در این عرصه است. از اين باب با توجه به شرایط حساس کنونی و براي تقويت فضاي همدلانه موجود اصول و شاخص‏ه ایی ارائه شده است. این یادداشت، تلاشی است درخور ستایش، که توسط آقای دکتر امیرحسین طاهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و تحلیل گر مسایل بین الملل تنظیم شده است.

تنوع قوم های غیر فارس و وجود مذاهب غیر تشیع در ایران بویژه در مرزهای کشور موجب گردیده برخی تهدیدات و چالش های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متوجه این مرزنشین ها به دلیل نزدیکی و قرابت قومی و مذهبی با کشورهای همسایه باشد. این تهدیدات و چالش ها در دراز مدت می تواند انسجام اسلامی و اتحاد ملی در جمهوری اسلامی ایران را نیز با خطر روبرو سازد. این یادداشت سعی دارد با ذکر برخی از تهدیدات و چالش ها با اشاره به مواردی از ظرفیت ها و فرصت های موجود در اقلیت های قومی و مذهبی در ایران، به صورت خلاصه راه کارهایی برای مقابله با این تهدیدات و چالش ها به منظور حفظ انسجام اسلامی و همبستگی ملی در جمهوری اسلامی ارائه دهد.

فعالیت های صلح امیز هسته ایی ایران به ناحق دست آویزی برای نشان دادن میزان حدت و شدت کینه دشمنان انقلاب اسلامی علیه ایران گردید تا انجا که برای جلوگیری از این فعالیت ها بیش از یک دهه مذاکرات توام با تحریم و فشار سیاسی و اقتصادی که خواهان توقف ، کاهش و محدودیت فعالیت های هسته ایی دست آوردهای بومی دانشمندان ایرانی بود را بر انقلاب اسلامی و مردم ایران تحمیل نمودند. جمهوری اسلامی ایران در طول 12 سال مذاکرات ضمن مواجهه با فراز و نشیب هایی در امر مذاکرات، نهایتا به همراه شش کشور، توافقنامه ایی بنام برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام را امضا نمود. این توافقنامه هر چند اکنون در مرحله اجرا قرار دارد اما با بد عهدی و کارشکنی آمریکایی ها و موانع سیاسی و اقتصادی دست و پنجه نرم می کند ولی با این وجود دارای پیامدها و آثاری مثبت و منفی بوده است که شناخت این آثار می تواند جمهوری اسلامی را در بهره برداری از این توافقنامه یاری برساند . این یادداشت ضمن بیان این آثارو پیامدها ، توصیه هایی برای تقویت و بهره برداری مناسب از برجام ارائه می‌دهد.

برای پیشگیری از غافلگیری استرتژیک بایستی شناختی صحیح از روش های آگاهی و اطلاع از وقایع و رویدادها در محیط های راهبردی بدست آورد و این مهم میسر نخواهد شد مگر اینکه فهم و ادارک صحیحی از سیگنال‌های ضعیف برخاسته از آن، که در واقع به عنوان اولین هشدار امکان بروز غافلگیری است را بدست آوریم اما این شناخت دارای سختی های مخصوص خود خواهد بود. در بخش اول این یادداشت به علل و عوامل پیدایش غافلگیری راهبردی پرداخته شد و اکنون در ادامه دکتر حسین عصاریان نژاد در ضمن بیان دشواری‌های شناخت غافلگیری استراتژیک به پنج مورد از اساسی ترین روش‌ها و شیوه هایی که به ما کمک می کند تا از امکان بروز غافلگیری جلوگیری کنیم ، اشاره می کند.

برنامه‌ریزی راهبردی همچون دیگر حوزه‌های برنامه‌ریزی می‌تواند آمیخته با موفقیت و ناکامی باشد و بلندای اجرایی و دوام آن را تحت تأثیر جدی قرار دهد معمولاً استراتژیست ها به هنگام برنامه‌ریزی تمایل خود را در شکست و ناکامی راهبرد در نحوه برنامه‌ریزی آن جا داده و تجربیات حاصله نشان می‌دهد که پیچیدگی و تلاطم راهبردی و رقابت‌های تنگاتنگ مرتبط با آن در شرایط امروز در بسیاری از کشورهای جهان به هنگام تدوین راهبرد به‌صورت کم‌رنگ دیده‌شده یا از آن عبور می‌شود. البته برای وقوع یک غافلگیری در سطح راهبردی به نظر می‌رسد تمامی علل و عوامل در یک پیوستگی و انسجام موجب بروز این شرایط می‌شود در عین حال بسط و اهمیت آن نیز می‌تواند بسته به مورد متفاوت باشد. دکتر حسین عصاریان نژاد در سلسله یادداشت هایی به علل و عوامل بروز غافلگیری پرداخته و از نقاط عطف آن‌که در مسیر پیاده‌سازی راهبردی بیشترین تأثیر را بر جای می‌گذارد ریشه‌یابی و آسیب‌شناسی به عمل می آورد.

به منظور بدست آوردن شناختی صحیح از آسیب ها و تهدیدات که متوجه نظام جمهوری اسلامی در کوتاه مدت و میان مدت در حوزه داخلی و منطقه ایی وجود دارد این یادداشت ارایه گردیده است و مهمترین مسائل و چالش های مطرح و پیش رو در حوزه های مسائل داخلی ، محیط زیست، حوزه های مرزی و برخی از کشورهای منطقه ایی را بیان می دارد.

مهم ترین گزاره های راهبردی ایجابی و سلبی از دیدگاه نخبگان و خبرگان در حوزه تغيير توجه به ارزش¬ها است. پس از آن موضوعاتی همچون ناکارآمدی و ناکامی در پاسخگوئی مطالبات جامعه ، شکل¬گیری نهادها ،خاستگاه¬های تغییر اجتماعی ، مطالبات اجتماعی، بی توجه به روابط مابین اقشار، لایه ها و جایگاه های یک جامعه ، نقش رسانه و پیام ، ، ‌میزان پایداری و پایبندی و مقاومت جامعه و کارگزاران موجب تغییراتی در حوزه نظام اجتماعی خواهند شد دکتر امیر حسین عصاریان نژاد در قسمت دوم یادداشت خود با ارائه راهبردهایی در چگونگی مقابله با این گونه موضوعات در نظام تغییرات اجتماعی در جمهوری اسلامی به عوامل اصلی در حوزه مدیریت راهبردی نیز اشاره کرده و راهبردهایی را ارائه می دهد.

دومین نشست گروه سیاسی و روابط بین الملل با موضوع 15 خرداد و ارتباط آن با سیاست های راهبردی جمهوری اسلامی ایران در سایت راهبرد ملی با حضور برخی محققان سیاسی و تاریخ دانان برگزار گردید. خلاصه نشست قبلا ارایه گردید و اکنون ماحصل این نشست در قالب یک مقاله به صورت کامل ارایه می گردد.

این یادداشت به وظایف تمام بازیگران سیاسی در دوران بعد از انتخابات اشاره دارد.

سه مولفه مهم در انتخابات شامل مشارکت حداکثری ، امنیت کامل و رقابت سالم تابعی از رفتار کاندیداها در کارزار انتخاباتی خواهد بود . این یادداشت به دلایل اهمیت این مولفه ها می پردازد.

در تمامی انتخابات گذشته، به ویژه انتخابات ریاست جمهوری، جمهوری اسلامی ایران در هماوردی مستمر با دشمنان نظام، نظام مردم‌سالاری دینی را مبتنی بر آرای مردم به رخ جهانیان کشیده است که باید در حوزه‌های مختلف از آن مراقبت شود تا این مشارکت و حضور هر روز گسترده‌تر و نهادینه شود.